پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

يكي از مباحث بسيار مهم كه بين دو مذهب شيعه و اهل سنت مطرح بوده مساله حجيت يا عدم حجيت قول صحابه پيامبر ـ صَلَّي‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم ـ وتابعين ايشان است. چنانكه يكي از مدارك و منابع اهل سنت در تفسير قول صحابه وتابعين است. اقوال صحابه در تفسير شامل روايات تفسيري صحابه، اخبار حسي صحابه و آراء اجتهادي صحابه مي باشد. اهل سنت معتقد به عدالت صحابه هستند لذا تمام اقوال صحابه ازجمله روايات ، اخبار وآراء اجتهادي صحابه را حجت مي دانند و براي عدالت صحابه به آيات و رواياتي استناد مي كنند كه قابل مناقشه مي باشد. امَا مفسرين شيعه معتقدند عدالت صحابه محرز نيست و بين آنان افراد صالح و فاسق وجود دارد و تنها قول صحابيان مطهر كه همان اهل بيت پيامبر ـ‌صَلَّي‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم ـ هستند را حجت مي دانند و نسبت به قول ديگر صحابيان تقسيمات متفاوتي دارند. مفسرين شيعه ، روايات متواتر صحابه در زمينه تفسير و خبر واحد معتبر را حجت مي دانند همچنين اخبار حسي صحابه كه شامل خبر دادن از حادثه اي در زمان پيامبر ـ‌صَلَّي‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم ـ و خبر دادن از عادات و حالات عرب و يهود جزيرة العرب را درحكم روايات مرفوع دانسته اند. اما در مورد اقوال لغوي صحابه در تفسير در صورت وثاقت صحابه وصدور حديث از آنان ، معتبر مي دانند.اكثر دانشمندان شيعه بر اين نظر هستند كه دليلي بر حجيت آراء اجتهادي صحابه وجود ندارد و در صورتي كه علاوه بر موثق وعادل بودن صحابه ، اجتهاد و قوت علمي مفسران صحابي ثابت باشد مي توان به آراء آنها به عنوان نظر كارشناسي در تفسير اتكا كرد. مفسرين شيعه و اهل سنت قول تابعين را حجت نمي دانند. امَا به جهت عنايت فراوان مفسرين به جايگاه والاي پيشينيان و توجه به ديدگاه‌هاي آنان به هدف تحقيق و براي رسيدن به هدف مطلوب، به تفاسير ماثور اهتمام ويژه ورزيده اند. كلمات كليدي: حجيت، صحابه، قول صحابه، تابعين، تفسير، عدالت صحابه.