پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

عُجب از جمله رذايل اخلاقي خطرناك در نظام اخلاق اسلامي است كه با ايجاد خودبزرگ‌بيني و غفلت از كاستي‌هاي دروني، انسان را از مسير كمال بازمي‌دارد و زمينه‌ساز سقوط اخلاقي در ابعاد فردي و اجتماعي مي‌گردد. پايان‌نامه حاضر با عنوان «رذائل اخلاقي ناشي از عجب و راهكارهاي درمان آن در اخلاق اسلامي» با هدف تبيين ماهيت عجب، آثار و پيامدهاي اخلاقي آن و ارائه راهكارهاي اصلاحي، با رويكردي توصيفي ـ تحليلي سامان يافته است. اين پژوهش با بهره‌گيري از آيات قرآن كريم، روايات اهل‌بيت عليهم‌السلام و منابع معتبر علم اخلاق، پس از تبيين مفهومي عجب و تمايز آن با مفاهيم مشابه، به بررسي آثار زيان‌بار آن در دو سطح فردي (مانند خودپسندي، سلب توفيق توبه، فساد عقل، حبط اعمال و گمراهي) و اجتماعي (از جمله كبر، ريا، تمسخر، مردم‌گريزي، تضعيف روابط اجتماعي و خانوادگي) پرداخته است. در ادامه، راهكارهاي علمي و عملي درمان عجب از منظر آموزه‌هاي اسلامي ارائه گرديده است كه مهم‌ترين آن‌ها عبارت‌اند از: معرفت به نفس و فقر وجودي انسان، توجه به عظمت الهي، مراقبه، محاسبه، همنشيني با اهل تقوا، مجاهده با نفس و ذكر مستمر خداوند. نتايج تحقيق حاكي از آن است كه عجب زمينه‌ساز بسياري از آفات اخلاقي است و مبارزه با آن، گامي اساسي در مسير تهذيب نفس و دستيابي به كمال انساني به‌شمار مي‌رود.