پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

كلمه «كيد» در زبان عربي به معناي نيرنگ، مكر و تدبير مخفي براي دستيابي به اهداف مخصوصاً در شرايط دشوار است. در قرآن كريم، اين كلمه در موارد مختلفي به‌كار گرفته شده كه در برخي موارد اشاره به «كيد دشمنان» و در مواردي ديگر به «كيد الهي» دارد. «كيد» در قرآن براي توصيف نيرنگ و تدابير مخفيانه انسان‌ها، شيطان، و حتي نسبت به تدبير الهي بيان شده است. به‌كارگيري اين واژه براي خداوند، معناي خاصي دارد كه با مفهوم انساني آن متفاوت است. زيرا كيد انسان‌ها يا شيطان غالباً با هدف سوء استفاده وآسيب رساندن به ديگران صورت مي‌گيرد، ولي «كيد الهي» جنبه‌اي بسيار حكيمانه و عادلانه دارد و در راستاي حمايت از حق و اجراي عدالت انجام مي‌شود. وقتي «كيد» به خداوند نسبت داده مي‌شود، بايد به تفاوت و تفكيك آن از مكر و حيله انساني توجه داشت؛ زيرا نيرنگ الهي، برخلاف نيرنگ انسان، بر اساس حكمت، عدالت، و حق بوده و هدف از آن تنبيه مكاران و خنثي كردن نقشه‌هاي آنان است. بنابراين، كيد الهي هم مي‌تواند در راستاي هدايت و هم در راستاي مجازات يا عذاب قرار گيرد. علامه جوادي آملي به نحوه‌ي تعامل خداوند با بندگان و مسأله‌ي كيد الهي پرداخته و آن را به‌عنوان يكي از ابعاد حكمت و آزمايش‌هاي الهي معرفي مي‌كند. به باور ايشان، كيد الهي تنها براي هدايت و رشد معنوي بندگان است و هيچ‌گاه به معناي سوء و فريب نيست. بلكه اين آزمايش‌ها به‌منظور تكميل ايماني است كه انسان‌ها در برابر چالش‌هاي زندگي بايد از آن عبور كنند. صاحب المنار، كيد الهي را بيشتر در قالب نقشه‌اي براي عدالت و عذاب مي‌بيند. كيد الهي در تفاسير ايشان به‌عنوان يك عامل مؤثر در عدالت الهي و مجازات ستمگران تعبير مي‌شود. هدف از اين پايان‌نامه ارائه يك تحليل جامع و تطبيقي از مفهوم كيد الهي و مواجهه مومن با آن است.