پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

تولّي و تبرّي از جمله مسائل مهم اسلامي است كه مورد تأكيد قرآن و اهل بيت عصمت و طهارت عليهم السلام واقع شده است. بديهي است كه التزام به آن در گرو شناخت درست تولّي و تبرّي مي باشد. پژوهش پيش رو با هدف بررسي تولّي و تبرّي از حيث لغت و اصطلاح درصدد تبيين روشني از اين دو آموزه مهم اسلامي است. از اين رو با تكيه بر ادله قرآني و روايي حكم شرعي تولّي و تبرّي نسبت به مكلفين را مشخص كرده و در ادامه از آثار فردي و اجتماعي آن بحث كرده و سپس به ابعاد سياسي اقتصادي نظامي و فرهنگي آن پرداخته است. نتايج تحقيق حكايت از آن دارد كه تولّي و تبرّي نسبت به مكلفين وجوب دارد و همچنين التزام به آن داراي آثاري فردي از قبيل اطمينان و آرامش قلب، حكمت و دانش، استكمال دين، امنيت در قيامت، آمرزش گناهان، شفاعت و پذيرش اعمال صالحه و آثار اجتماعي از قبيل وحدت مسلمين، عزت و اقتدار آنها، جلوگيري از نفوذ و حفظ اسرار مهم نظامي و سياسي و اقتصادي مي باشد. نتايج ديگر تحقيق در زمينه ابعاد سياسي، اقتصادي، نظامي و فرهنگي تولّي و تبرّي در فقه است. در بعد اقتصادي اين نتيجه حاصل شد كه در بخش فردي و دولتي افراد و دولتها وظايفي برعهده دارند كه جلوه همان تولّي و تبرّي قلبي است از قبيل عدم كمك اقتصادي به دشمنان و در مقابل كمك اقتصادي به دوستان همان طور كه در بعد نظامي تولّي و تبرّي در فقه به اين نتيجه رسيديم كه كمك نظامي به دوستان واجب و كمك كردن به دشمنان حرام است. در نهايت به ابعاد فرهنگي تولّي و تبرّي اشاره گرديد و اين نتيجه حاصل شد كه اسلام تحت عنوان كلي تحريم تشبه به كفار، برائت عملي از آنها جسته و در ضمن مصاديقي چون نهي از تشبه به كفار در پيرايش و آرايش و نهي از تشبه به آنها در نوع خوراك و نهي از تشبه به آنها در پوشاك و ... ديگر موارد دستوراتي دارد كه همان جلوه عملي برائت به شمار مي رود كه در حقيقت آثار فرهنگي تولّي و تبرّيدر فقه مي باشد.