پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

تحقيق «تحليل رابطه معنويت و ماديت و كاركرد آن بر حيات انسان در آثار آيت‌الله جوادي آملي» به بررسي دو بُعد مهم زندگي انسان، يعني معنويت و ماديت، و تحليل تأثيرات متقابل آنها بر حيات انسان و كاركردشان در زندگي با استفاده از تفسيرهاي قرآني و ديدگاه‌هاي آيت‌الله جوادي آملي مي‌پردازد. در اين نگرش، معنويت اسلامي به معناي حيات طيبۀ قرآني است كه دين و دنيا و ماديت و معنويت را از هم جدا نمي‌داند و به ارتباط با عالم ملكوت و ماوراء طبيعت تأكيد دارد. بر اين اساس، نقش ايجابي و سلبي معنويت بر ماديت و بالعكس بررسي شد. مؤلفه‌هاي معنويت مانند شريعت، ايمان، تقوا و ذكر خداوند نقش اساسي در ارتقاي معنويت دارند و به تنظيم امور مادي كمك مي‌كند. اين شاخص‌ها به افراد كمك مي‌كند تا با مشكلات مادي بهتر مقابله كنند و از انحرافات اخلاقي جلوگيري مي‌كنند. در بعد اجتماعي، تقوا عدالت را افزايش و فساد اقتصادي را كاهش مي‌دهد. دنيا گذرگاه انسان معنوي است كه او را به اعمال صالح سوق مي‌دهد و زهد و قناعت رضايت را افزايش و مشكلات مالي را كاهش مي‌دهد. بي‌تقوايي، هوس‌مداري، فساد، رياست‌طلبي و اسارت روح از جمله موانع معنويت هستند كه تأثير منفي بر وضعيت مادي و اجتماعي دارند. اين تحقيق تأكيد مي‌كند كه معنويت و ماديت در ارتباط دوسويه قرار دارند و توجه به هر دو براي رسيدن به يك زندگي متوازن ضروري است. توجه همزمان به ابعاد معنوي و مادي به بهبود زندگي انسان كمك مي‌كند و ناديده‌گرفتن معنويت منجر به مشكلات مالي مي‌شود. تأثيرات مثبت ماديت بر معنويت مي‌تواند به افزايش و تعميق ابعاد معنوي كمك كند؛ هستي‌شناسي توحيدي جهان مادي باعث تقويت معنويت شود. براهين خداشناسي و تفكر در هستي و انسان‌شناسي به عبور سريع از دنيا و آمادگي براي حساب‌وكتاب آخرت كمك مي‌كنند. دنيا به عنوان ظرفي براي انجام اعمال صالح و كسب معنويت عملي و تجارت‌خانه‌اي معنوي عمل مي‌كند و مؤمنان مي‌توانند از مواهب دنيوي مشروع بهره‌مند شوند. ماديت همچنين مي‌تواند تأثيرات منفي بر معنويت داشته باشد و به كاهش ابعاد معنوي زندگي منجر شود. در قرآن، دوره‌هاي پنج‌گانه انسان دنيا مدار، تأثيرات منفي ماديت بر معنويت را نشان مي‌دهند، با معرفي دنيا به‌عنوان كالاي غرور و متاع فريب. دنيا و ماديات ريشه رذائل اخلاقي مانند غرور و حرام‌خواري هستند. زينت‌هاي دنيوي مانند مال و فرزند بازدارنده از معنويت‌اند و دنياگرايي عامل كفر و انكار پيامبران مي‌شود.