پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

تفسير اجتهادي قرآن با تكيه بر تدبر براي تبيين معاني و مراد آيات كوشش كرده و شواهد و قرائن معتبر در آن را نيز در نظر مي گيرد. تفسير اجتهادي از تفسير التبيان، اولين كتاب تفسير اجتهادي جامع همه آيات قرآن شيعه قرن پنجم هجري كه توسط شيخ طوسي نوشته شده، تا تفسير الميزان، يكي از آخرين و بهترين تفاسير اجتهادي كه علامه طباطبايي در عصر حاضر نگاشته، به صورت پيوسته و با فراز و نشيب هاي بسيار، در حال تكامل و تحول بوده است. براي بررسي چگونگي اين تحول، مهمترين عناصر تاثيرگذار در تفسير (مباني، قواعد و منابع) در دو تفسير التبيان و تفسير الميزان مد نظر گرفته شد و در ضمن يك مطالعه موردي با انتخاب سوره انفال يكي از سوره‌هاي مدني قرآن انجام شد. داده‌ها در اين نوشتار با روش كتابخانه-اي جمع‌آوري شده و با روش تبيني توصيفي مورد تحليل و ارزيابي قرار گرفته‌ شده است. از آن جا كه قرآن با وجود يك متن تغيير ناپذير بايد پاسخگوي نياز‌هاي متفاوت مردم مختلف و در اعصار متمادي از زمان نزول وحي تا كنون باشد، لازم مي‌آيد بتوان برداشت‌هاي گوناگون و متناسب با نياز‌ها و چالش‌هاي هر عصر و زمانه‌اي از آن كرد. در نهايت اين نتيجه حاصل شد كه با رشد علوم مختلف و افزايش آراي تفسيري در طول زمان و تغيير در شرايط اجتماعي و فرهنگي و برحسب نيازهاي روز جامعه اسلامي مباني، قواعد و منابع تفسير رشد و توسعه يافته است كه زمينه ساز تحول در تفاسير اجتهادي شده است.