پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده انسان به عنوان برترين آفريده و جانشين خداوند، از كرامت ذاتي برخوردار است. با اين حال، تاريخ شاهد نقض مكرر حقوق بنيادين انسانها، از جمله كودكان، به دليل فزونطلبي و استكبار بوده است. كودكان به عنوان سرمايههاي آينده و اقشار آسيبپذير، همواره در معرض بهرهكشي، خشونت و رفتارهاي غيرانساني قرار داشتهاند. در واكنش به اين وضعيت، هم در تعاليم اسالمي و هم در نظام بينالمللي حقوق بشر، تالشهايي براي صيانت از حقوق كودكان صورت گرفته است. اين پژوهش به بررسي يكي از مصاديق مهم اين چالش، يعني »مجازات و تنبيه بدني كودكان«، ميپردازد كه نقطه تقابل ظاهري دو نظام فقه اسالمي و حقوق بشر بينالمللي به نظر ميرسد. هدف اصلي اين تحقيق، تبيين وجوه اشتراك و افتراق دو ديدگاه فقه اسالمي و نظام بينالمللي حقوق بشر در مسئله مجازات كودكان و ارائه راهكارهايي براي همگرايي است و عليرغم تعارض ظاهري در نقطه آغاز )جواز تأديب مشروط در فقه در مقابل منع مطلق در حقوق بشر(، امكان تعامل و تقريب بين اين دو نظام از طريق روشهاي اجتهادي فقهي وجود دارد. پيشينه تحقيق داخلي پراكنده و غيرمتمركز است و اغلب به ابعاد تربيتي يا روانشناختي پرداختهاند. تحقيقات خارجي نيز عمدتاً بر ممنوعيت مطلق تمركز دارند. اين پژوهش با روش توصيفي-تطبيقي و با گردآوري كتابخانهاي اطالعات، به بررسي و تحليل تطبيقي ديدگاه مذاهب خمسه و اسناد بينالمللي ميپردازد. اين پژوهش نشان ميدهد كه با وجود تفاوت در ظاهر، ميتوان با تفسيري منطبق با مصلحت كودك و با استفاده از ظرفيتهاي غني فقهي، به سمت همگرايي با اهداف كلي نظام بينالمللي حقوق بشر )حمايت از كرامت و مصالح عاليه كودك( حركت كرد. واكاوي اين موضوع تأثيري ژرف در فرآيند تربيت نسل آينده و تحكيم نهاد خانواده خواهد داشت.