پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

نياز به علم و دانش نيازي فطري است كه در وجود هـر انـساني نهادينه‌شده و دغدغه‌ي دستيابي به آن، از آغازين روز حيات بشر همواره با او بوده است .از ديدگاه اسلام بعض علوم نافع و بعض علوم مضر معرفي‌شده‌اند.علم نافع معاني وسيعي دارد . به‌طوركلي هر علمي است كه به نحوي در منفعت فرد يا جامعه اسلامي و بشري دخيل باشد را علم نافع گويند. به‌عبارت‌ديگر هر علمي كه رافع نياز مردم باشد و براي فرد و جامعه مفيد باشد و آن فايده و اثر را اسلام به رسميت بشناسد؛ يعني آن اثر را اثر خوب و مفيد بداند آن علم ازنظر اسلام نافع و مورد توصيه و تشويق قرارگرفته است. بدين‌جهت علومي مانند علم پزشكي و كشاورزي و صنعت هم در كنار علم توحيد و فقه و اخلاق، علم نافع مي‌باشند.تحقيق حاضر به هدف تبيين شاخصه‌ها و مصاديق علم نافع از ديدگاه قرآن كريم و نهج‌البلاغه به روش توصيفي و تحليلي نگاشته شده است.يافته‌هاي تحقيق بيانگر آن است كه در نگاه كلي قرآن، هر علمي كه انسان را به دنياپرستي سوق دهد و به چنگال ماديات بسپرد و فهم و شعور او را به‌طرف عيش و نوش بكشاند و هدف نهايي او را تنها وصول به ماديات قرار دهد، چيزي جز ضلالت و گمراهي نيست.از منظر نهج‌البلاغه نيز علم ازآن‌جهت داراي ارزش است كه شخص به‌وسيله‌ي آن طريق عبوديت كه تنها مسير رسيدن به سعادت است را طي مي‌كند و با نور هدايتگر آن، راه بندگي را مي‌يابد و علمي را شايسته مي‌داند كه عمل انسان را اصلاح‌كرده واو را به راه مستقيم رهنمون گردد؛اما علمي كه چنين نتيجه‌اي در برنداشته باشد،‌ علم نافع نيست. واژگان كليدي:علم،علم نافع، شاخصه علم نافع، قرآن، مصداق علم نافع ،نهج‌البلاغه.