پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده "احسان " در شمار مقوله هايي است كه اندك اندك حوزه ي معنايي آن محدود شده ودر أثر فاصله گرفتن از حقيقت دين ،وسعت معنايي خود را از دست داده است وآن را همرديف انفاق دانسته اند . اما ،براي رسيدن به معناي حقيقي واژه "احسان " ،ابتدا به بررسي واژه اي از نظر اهل لغت ، عماي تفسير ، قرآن وسنت ، بخصوص قرآن كريم كه محور شناخت درستي ها از نادرستي هاست ، پرداخته شده است . از مجموع نظرات بدست مي آيد ،"احسان " ؛يعني انجام دادن كار به نحو پخته و شايسته است . چنانكه در پژوهش به آن اشاره شده است ، احسان ، سنت جاري در آفرينش است .قرآن كريم ،مسلمانان را به تأمل فزونتر در گستره احسان فرا مي خواند تا از سطحي نگري و محدود كردن معناي "احسان " در حوزه ي نيكو كاري مرسوم و سنتي فاصله بگيرند .با توجه به معناي فوق ،احسان همانا انجام دادن كار به نحو شايسته در تمامي كارها ست . در قرآن كريم ، چهل و سه آيه در مورد احسان وجود دارد مانند آيه شريفه "ومن يسلم وجهه إلي الله و هو محسن فقد إستمسك بالعروةالوثقي " سي وچهار بار هم "محسن " به صورت جمع – محسنون يا محسنين آمده است .يك مورد هم مرتبط با زنان پيامبر صلي الله عليه و آله و به صورت "محسنات " است . خداوند متعال ، نيز در آيات قرآن كريم ،از پيامبراني بزرگ و تأثير گذار بر حيات بشري ،به عنوان سالك احسان –محسنين - ياد مي كند كه حاكي از جايگاه رفيع "احسان" در جهان بيني واخلاق و رستگاري بشر است واز محدود كردن احسان در حوزه نيكوكاري مرسوم وسنتي ، منع مي كند . راه هاي رسيدن به احسان ، نيز از رهگذر تعقل و درك معاني و معارف الهي آغاز و به بندگي ، حريت وكمال مي رساند. از ديگر راه هاي احسان ،انگيزه هاي صحيح ،كمال گرايي استمرار در عمل ، مراقبه و صبر و پايداري در كارهاست . كار آمد ترين اين راه ها ، همانا صبر است ؛ يعني از صحنه خارج نشدن است . بنا بر اين ، شناخت موانع راه ، كمك شاياني به انسان رهرو احسان مي كند و به راحتي تسليم نمي شود ؛ زيرا عدم صبوري از جهل آدمي نشأت مي گيرد . كليد واژه : احسان ،غير مالي ، قرآن ، سنت .