پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

كلام اميرالمؤمنين (ع) نه تنها از حيث محتوا، بلكه از نظر بيان نيز سرشار از زيبايي و ظرافت است. فصاحت و بلاغت در كلام ايشان به صورت طبيعي و ذاتي جريان داشته و نيازي به تكلف و تصنع نداشته است. ايشان با بهره‌مندي از قدرت بي‌نظير تفكر و ذهني خلاق، توانسته‌اند پيچيده‌ترين مفاهيم را به ساده‌ترين شكل ممكن بيان كنند. چنين توانمندي‌اي، ايشان را به عنوان يكي از بزرگ‌ترين سخنوران تاريخ اسلام مطرح مي‌سازد. در اين پژوهش، با رويكردي توصيفي-تحليلي، به بررسي تصاوير ترسيم‌شده در حكمت‌هاي نهج‌البلاغه پرداخته مي‌شود. با استفاده از ابزارهاي تحليل ادبي و بلاغي، تلاش مي‌شود تا شيوه‌هاي به كار رفته توسط اميرالمؤمنين(ع) در خلق اين تصاوير، شناسايي و تبيين گردد. نهج‌البلاغه از عناصر ادبي همچون مجاز، تشبيه، استعاره و كنايه سرشار بوده كه تمامي اين عناصر نقش به سزايي در تصويرآفريني حكمت‌هاي نهج‌البلاغه ايفا مي كنند. حضرت علي (ع) چنان ماهرانه از صنايع ادبي و شيوه هاي تصويرآفريني استفاده كرده‌اند كه الفاظ و كلمات به صورت تابلوهايي پويا و جاندار در پيش چشم مخاطب حاضر شده، گويا مخاطب از نزديك نظاره گر ماجراست. شيوه‌هاي تصوير آفريني ايشان عبارت‌اند از: استفاده از صنايع بلاغي مانند تشبيه و استعاره، كنايه و.... همچنين استفاده از توصيف دقيق پديده‌ها و استفاده از كلمات و واژه‌هاي زنده. نتايج اين پژوهش حاكي از آن است كه تصاوير به كار رفته در حكمت‌هاي نهج البلاغه، نقش مهمي در ساختار و بافت كلام امام علي (ع) ايفا مي‌كنند. تحليل اين حكمت‌ها نشان مي‌دهد كه بين تصاوير و مضامين مطرح شده، ارتباطي عميق و ساختاري وجود دارد كه نمود آن‌ها را مي‌بايست در مسائل بينشي نظير تنظيم روابط فرد با خدا، با خودش، با ديگران و حتي با طبيعت مشاهده نمود. در مسائل كنشي نيز مي‌بايست در كنترل و تنظيم كلام و سخنان خود و نيز رفتار خود عينيت ببخشيم كه همگي اين امور در امر تبليغي تأثير بسزايي دارد.