پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

امروزه در جوامع اسلامي شاهد برخوردهاي چندگانه و متفاوتي با حكومت هاي ظلم و جور هستيم. برخي از جوامعي كه فقه شان را از منابع اهل سنت دريافت مي كنند و حكومت شان بر مبناي فقه اهل سنت پايه گزاري گرديده ، در برخورد با حاكمان ظالم و جائر به شدت اهل مماشات بوده و همواره راه مدارا در پيش گرفته و مي خواهند بر اساس رواياتي كه صد البته صحت محتواي شان به وسيله عقل و قرآن تاييد نمي شود و اغلب آنان نيز ضعيف السند بوده و به جهت توجيه نمودن مشي و روش سياسي شان صادر گرديده تا به اين شيوه رفتاري شان وجاهت ديني ببخشند. برخي از اين روايات اذعان مي كنند كه اگر بر حاكم جائر خروج كنيد همانند اين است كه از دين خارج شده باشيد و به وسيله اين قبيل روايات مي خواهند روحيه سلطه پذيري و ظلم باوري را تقويت كنند كه هيچ گونه مخالفتي با اعمال و رفتارشان صورت نگيرد لذا بر آن شديم تا اين موضوعات را دقيق جراحي كرده تا خواننده به تنوير فكري برسد و اما در مقابل اين ديدگاه ،ديدگاه شيعيان قرار دارد كه به استناد كلام الله و به استناد روايات حضرات معصومين عليهم الصلوه و السلام و سيره عملي ايشان و به حكم عقل ،پذيرش هرگونه ظلم را مردود دانسته و نه تنها سكوت در برابر آن را جايز نمي دانند بلكه با فراهم بودن و فراهم آوردن ساير شرايط ،مقابله و مبارزه با ظلم و ظالم را نيز واجب مي دانند. البته به حكم روايات و به استناد آيات قرآن و به حكم قوه تعقل در اين ديدگاه استثنائاتي از جمله تقيه ، اكراه و اجبار و اضطرار ، مصلحت عموم مسلمين و ... وجود دارد كه اشاره خواهيم كرد‌. علي رغم افتراقات دو ديدگاه و عدم تشابه ظاهري با دقت بيشتر و اعماي نظر كافي مي توان ، اشتراكات دو ديدگاه را به خوبي آشكار كرد، ، كه از جمله وجوه مشابهت اين دو ديدگاه مي توان به رعايت مصلحت جامعه ، ضرورت امر به معروف و نهي از منكر به صورت اقدام عملي ، عدم اطاعت از حاكم جائر در معصيت و ... اشاره كرد. و اما تفاوت اين دو ديدگاه نيز كاملا آشكار است و از مهم ترين موارد افتراق النظر بين الفريقين در ويژگي هاي حاكم و نوع برخورد دو فرقه با جايگاه حكومت و استمرار و عدم استمرار شرايط حاكم اشاره كرد‌.