پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده بيت الحكمه كه در واقع يك دانشگاه بزرگ علمي فلسفي در زمان خودش در بغداد، به شمار مي‌رفت، نخستين مركز علمي و فرهنگي مهمي در جهان اسلام بود. اين نهاد عريض و طويل، بيشتر به فلسفه، علوم رياضي، علوم طبيعي و ترييت شاگردان برجسته و نامدار مي‌پرداخت. بيت الحكمه در بغداد ساخته شد. اين مركز، كه با استفاده از منابع مالي دولتي يا بيت‌المال اداره مي‌شد، مكاني براي گردهمايي دانشمندان، پژوهشگران و به‌ويژه مترجمان ماهر بود. اين افراد، كتاب‌هاي علمي و فلسفي يوناني را به زبان عربي ترجمه مي‌كردند. از اين رو نقش بزرگي در انتقال علما و دانش آموختگان در همه جهان از جمله مراكش، اندلس و ... داشت و علم و تفكر را اشاعه داد. بيت الحكمه بغداد بعنوان شاهكار علمي و فرهنگي اسلام در طول دوران موجوديتش منشا تاثيرات قابل توجهي در عالم دانش و فرهنگ بوده است. بيت الحكمه بغداد نخستين دانشگاه اسلامي بشمار مي‌رود كه قدمتي طولاني دارد و به عنوان نماد بارزي از تمدن اسلامي است كه ارمغان تازه‌اي براي بشريت محسوب مي‌شد و تحولات بسياري را موجب گرديد تا بدانجا كه غربي‌ها نيز توانستند از آن به منظور توسعه دانش خود بهره مند شوند. پس از تثبيت فتوحات اسلامي و آشنايي مسلمانان با تمدن‌ها و فرهنگ‌هاي ديگر، پايه‌هاي فرهنگ و تمدن اسلامي شكل گرفت و استوار شد. در اين دوره، هنر، فلسفه، ادبيات و علوم مختلف در ميان مسلمانان گسترش يافت و شكوفا شد. آغاز ترجمه‌هاي علمي به دوره نخست عباسي، به ويژه در زمان خلافت منصور دوانيقي (۱۳۶–۱۵۸ قمري)، بازمي‌گردد. اين روند در دوران خلافت هارون‌الرشيد (۱۷۰–۱۹۳ قمري) و مأمون عباسي (۱۹۸–۲۱۸ قمري) به اوج خود رسيد. ترجمه‌ها و آثار علمي ارزشمند در دوره‌هاي بعدي، به ويژه در دوره سوم عباسي (زمان حكومت آل بويه)، نقش مهمي در شكل‌گيري و پيشرفت تمدن اسلامي ايفا كردند. پژوهش حاضر با رويكردي توصيفي- تحليلي و با طرح اين پرسش كه بيت الحكمه چگونه به‌وجود آمد و تاثير فلسفي - تاريخي آن بر جهان اسلام چه بوده است، چه عوامل فكري و فلسفي باعث پيدايش بيت الحكمه شدند، چه شرايط و عوامل تاريخي باعث پيدايش بيت الحكمه شدند و سرانجام ، بيت الحكمه چه تاثيري بر جهان اسلام داشت؟ بررسي شده است