پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده دعا و مناجات نياز فطريِ و دروني هر انساني است دعاهاي ماثوره از ائمه عليهم السلام نيز به جهت مطلع بودن از اين نياز بشر و راهنماي چگونگي ارتباط با مبدا هستي مي باشد. از جمله اين دعاها، دعاي عرفه امام حسين (ع) هست كه امام در اين دعا، هم راهِ طلب و هم ادبِ مناجات و دعا را به ما مي آموزد و هم راههاي شناخت حق تعالي را از طريق بيان صفات و نعمتهاي او و ... را به خوبي در قالب دعا بيان فرموده اند كه مي توان با تحليل دقيق و درست به آن دست يافت. در آغاز دعاي عرفه انواع و اقسام نعمت‌ها را ياد كرده و به آن‌ها سوگند ياد مي‌كند. در واقع، دعا پل رابطه‌اي ميان انسان با خداوند متعال است كه به تعبير روايات ما ريشه و هويت عبادت است. بدين ترتيب، انسان با دعا از يك جهت به نوعي به معرفت نفس و خودشناسي مي‌رسد. در تعابير حكما و فلاسفه با خداي واجب الوجودي آشنا مي‌شويم كه علت العلل بوده و داراي قدرت و علم و حكمت بي‌نظيري است. اما از طريق دعا كه كلاس عرفان و محبت است، با خدايي مهربان، نوازشگر، بزرگوار و بي‌منتي روبرو مي‌شويم. تعابيري است كه در مكتب اهل بيت(ع) و در دعاها با آن مواجه شده و ياد مي‌گيريم. لذا دعاي عرفه ،دعاي معرفت، خودشناسي و خداشناسي است. بحث پيرامون جهان و شناخت علت مبدأ آن و نيز چگونگي حصول اين شناخت، از مهم ترين مباحث كلامي به حساب مي آيد و اين امر به طور جدي در ادعيه و نيايش‎هاي ائمه اطهار(ع) نيز مدنظر قرار گرفته است. اين نوشتار كه با روش توصيفي-تحليلي نگارش شده در صدد آن است كه مهم ترين آموزه‌هاي كلامي و اعتقادي دعاي عرفه را استخراج و تبيين نمايد و به اين نتيجه رسيده است كه امام حسين (ع) در دعاي عرفه به آموزه هاي كلامي كه شامل اثبات وجود خداوند متعال و بيان صفات و ويژگي هاي حضرت حق و شناساندن راهنما و رابطه انسان با خالق هستي نيز ارتباط قضا و قدر الهي با اختيار اشاره فرموده است.