پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

نوشتار حاضر با عنوان وجوه اشتراك و تمايز زكات و ماليات در حكومت اسلامي با تاكيد بر آراء امام خميني(ره) با هدف تبيين تمايز زكات و ماليات به روش توصيفي تحليلي نگاشته شده است. زكات از واجبات مالي دين اسلام است كه بر اساس آن مسلمانان بايد مقدار معيني از نه قلم كالا، براي مصرف فقرا و ساير امور اجتماعي بپردازند و چون از واجبات و فروعات دين است، انكار وجوب آن موجب ارتداد خواهد شد. گاهي دولت بنا برمصالح جامعه به دريافت ماليات به صورت مستقيم و غير مستقيم اقدام مي كند، اين كار از قوانين جامعه و اطاعت از قوانين واجب است. زكات و ماليات اشتراكاتي دارند از جمله: در مصداق چون هر دو مصداق مفهوم ماليات‌هاي اسلامي هستند، متعلق مثل نقدين، مصرف، لازم بودن پرداخت، كنز زدايي و مبارزه با تجميع ثروت. در مصارف فردي و اجتماعي، ثبوت و دوام ، تعريف، تشريع و اداي تكليف، وجوه نقدي و غير نقدي و تاويل و تفسير هم با هم متمايز هستند چون ماليات براي مقاصد عمومي و مصالح كشور است اما زكات مقدار و مصرف مشخص دارد و قابل تفسير نيست. امام خميني(ره) در زكات نقدين شرايط عمومي و موارد ديگري مانند نصاب، سال و سكّه رايج براي معامله را معتبر مي‌دانند، و مي‌فرمايند: زكات را بايد براي، فقير، مسكين، مؤلفة القلوب و .... مصرف كرد. ماليات‌هايي كه اسلام مقرر داشته، تنها براي فقرا و سادات فقير نيست بلكه براي تشكيل حكومت و تأمين مخارج ضروري يك دولت بزرگ است. امام(ره)، بر اخذ ماليات‌هاي اسلامي براي مصارف و هزينه هاي مورد نياز حكومت تأكيد دارند و ماليات هاي ديگر را بر حسب ضرورت اذن مي دهند، هم‌چنين عقيده دارند حق اداره امور سياسي، قضائيه و ماليه مانند گرفتن خراجات و ماليات‌هاي شرعي درزمان غيبت با امام، رهبر يا منصوب شده از طرف ايشان و از وظايف حاكم اسلامي است و عدم پرداخت ماليات و عوارض و ساير حقوق قانوني دولت اسلامي براي هيچ كس جايز نمي‌دانند.