پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

تداخل يا عدم تداخل اسباب يكي ‌از ‌مباحث ‌مهم ‌اصولي ‌فقه است و منظور از آن اين است كه. اين بحث ‌از‌ فروعات ‌مفهوم ‌شرط ‌است، ‌در جايي ‌كه‌ دو‌ يا‌ چند ‌جملة ‌شرطيه ‌وجود ‌دارد‌ و ‌جزا ‌در‌ آنها ‌يكي ‌است‌ و ‌البته‌ جزا‌ قابليت ‌تعدد ‌و ‌تكثر ‌را‌ دارد. در حقيقت هدف از نوشتار حاضر پاسخ به اين پرسش است كه آيا اسباب و شرايط مختلف، مسببات و جزاهاي متعددي را به دنبال دارند يا خير. اين‌ تحقيق ‌توصيفي ‌و ‌تحليلي ‌به‌ روش ‌اسناد‌ و‌ مداركي ‌با ‌استفاده ‌از ‌منابع ‌كتابخانه‌اي ‌به‌ بررسي ‌تداخل ‌اسباب ‌و‌ مسببات‌ مي‌پردازد و با اتخاذ يك رويكرد اصولي و تبيين مفهوم تداخل و عدم تداخل اسباب و مسببات به‌عنوان پيش‌نياز و بررسي ديگر مفاهيم مقدماتي به اين نتيجه مي‌رسد؛ آنگاه كه اسباب متعدد ولي مسبب‌ها تكرارنشدني نباشد، با تداخل اسباب مواجهيم و آن‌گاه كه اسباب متعدد و مسبب‌ها نيز قابل تكرار باشند، به‌غيراز مواردي كه دليل خاص بر تداخل يا عدم تداخل اسباب وجود داشته باشد، اقتضاي قاعده، مطابق قول مشهور فقهاي اماميه، عدم تداخل اسباب و مسببات است و با پذيرفتن اين نظر كه قاعده كلي، عدم تداخل است و نه تداخل، كاربرد آن در فقه مورد بررسي قرار گرفته است.