پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

از مسائل مهم و ضروري در فهم آيات قرآن وتفسير آن، شناخت قواعد كلامي و كاربست آن در تفسير است.قواعد كلامي همچون؛ قاعده لطف، قاعده حسن وقبح عقلي، تكليف ما لا يطاق، قاعده اصلح و... هماره مورد توجه دانشمندان و مفسران بوده است اما اشارتا وغالبا به صورت تلويحي. ازين رو نقش اساسي آن در تفسير از نظر دور مانده است.تفسيرتسنيم اثر علامه جوادي آملي (حفظه الله)، داراي ساختاري سترگ و قابل تأمل علاوه بربكارگيري ساير علوم و مباحث مرتبط در تبيين و تفسير آيات اعم از لغت، فقه و ...با استفاده از اين قواعد علاوه بر تبيين آيات قرآن با ارائه استدلالات متقن، به حل اختلاف نظرات و پاسخگويي به شبهات پرداخته است به عنوان مثال در آيه « إِنَّ اللَّهَ لا يَظْلِمُ مِثْقالَ ذَرَّةٍ وَ إِنْ تَكُ حَسَنَةً يُضاعِفْها وَ يُؤْتِ مِنْ لَدُنْهُ أَجْراً عَظِيما»(نساء/40)با لحاظ قاعده حسن و قبح عقلي تمام افعال الهي به اقتضاي عدل و حكمت تام او حسن بوده، از تمام زشتي ها پيراسته است. زيرا مطابق مفاد قاعده فاعل حكيم تنها فعل حسن را اختيار كرده و منزه از قبيح است در حاليكه با انكار اين قاعده براي عدل معناي معقولي نخواهد بود چنانكه مطابق باور اشاعره اگر خداوند عاصين را ثواب داده و متقين را كيفر نمايد عين عدل و حكمت است در حالي كه خداوند منزه از قبيح است.پژوهش حاضربا عنوان «كاربرد قواعد كلامي در فهم آيات مبدأ، معاد و نبوت در تفسير تسنيم»، با كمك گرفتن از تفسير تسنيم، ضمن ارائه نمونه هاي قرآني در حوزه مبدأ، معاد و نبوت، در درجه اول، اهميت بكارگيري و استفاده از اين قواعد را در منظومه تفسير قرآن ضرورت سنجي كرده و در درجه دوم نحوه استفاده از اين قواعد و عيني سازي كاربرد آن را خصوصا در حل تعارضات و اختلاف آراء ميان فرق كلامي يادآور شده، تا در پرتو آن جايگاه واقعي اين قواعد باز شناخته شود.