پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

پژوهش حاضر به مراتب شعور كائنات در هستي از ديدگاه علامه طباطبايي (ره) ميپردازد. شعور كائنات و به تعبيري اِدراك و آگاهي، از ويژگيهاي مهم همه موجودات هستي است كه با اهدافي خاص و حكيمانه خلق شدهاند. از اين جهت بعضي از موجودات داراي كمال بالا و برخي ديگر كمال پايينتري دارند. از اين رو تبيين، تفسير و تحليل آنها با استناد به آيات قرآني و با روش كتابخانهاي و توصيفي- تحليلي بيان ميشود؛ زيرا قرآن كريم در عرصه تبيين و اثبات مراتب شعور مخلوقات در هستي، از توان الگويي بالايي برخوردار است به گونهاي كه با استناد به آن ميتوان باورها و نگرشها را در حوزه درك و شعور همه موجودات به ويژه نباتات و جمادات تغيير داد. از منظر علامه طباطبايي(ره) همه موجودات با اهدافي الهي در راستاي اطاعتپذيري خلق شدهاند كه تحقق آن مستلزم شعورمندي است. نتايج حاصل از اين پژوهش نشان ميدهد كه كائنات هر يك داراي مراتبي از حقيقت و شعور ميباشند كه از طريق آيات قرآني قابل اثبات است. در اين بين انسانها به واسطه داشتن فطرت الهي، عقل، اراده و اختيار؛ شايسته بالاترين مرتبه شعورمندي در مرتبه تكوين و تشريع هستند و حيوانات در مرتبهاي پايينتراز انسانها داراي مرتبهاي از تسبيح، نطق، حشر و تكليف ميباشند كه مصاديق آن در قرآن وجود دارد. همچنين دلالتهاي قرآني به سجده و حشر نباتات و تسبيح، اطاعتپذيري و نطق جمادات اشاره دارد كه آنها را به ترتيب در مراتبي پايينتر از تسبيح، تسليم و تكليف قرار ميدهد.