پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

Mah.word: يكي از مباحث مهم مطرح شده در علم بلاغت، مبحث حقيقت و مجاز بوده كه در تفسير و تبيين آيات قرآن كريم كاربرد فراوان دارد. با توجه به اينكه آيات بسياري از قرآن كريم، بدون آشنايي با بحث حقيقت و مجاز قابل فهم دقيق نبوده، تا حدي كه اين موضوع موجب پيدايش نحله‌هايي همچون ظاهريه و مجسميه نيز گرديده است؛ از اين رو پژوهش پيرامون آن در كتاب گران‌سنگ تفسير الميزان به عنوان يكي از مهم‌ترين منابع پژوهشي در صدر تفاسير معاصر، حائز اهميت مي‌باشد. در پژوهش حاضر، ضمن بررسي مويدات گوناگون در تاييد انتساب نظريه روح معنا به صاحب الميزان، آياتي كه ظاهرا در تفسيرشان از اين نظريه استفاده شده بود، مورد مداقه قرار گرفته و در نتيجه؛ بهره‌ گيري علامه طباطبايي (رحمه‌الله‌عليه) از نظريه روح معنا در تفسير بسياري از آيات قرآن كريم تبيين شد. همچنين صاحب الميزان جزء دسته موافقين وقوع مجاز در قرآن كريم بوده‌اند، لكن افزون بر شرط اوليه‌ي پذيرش مجاز مبني بر عدم امكان حمل بر حقيقت، قائل به شروط وجود قرينه و ترتب فائده تفسيري نيز بودند. ايشان به تقسيم‌ بندي بلاغيون ذيل بحث مجاز نيز تا جايي كه منجر به فايده تفسيري گردد، عنايت داشته و در مواضعي نظريه‌اي بديع ارائه داده‌اند.