پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده: هر دين و مكتبي براي نشان دادن هويت خود يك سلسله نماد و سمبل دارد؛ از آن جمله دين مبين اسلام است؛ كه براي راهنمايي بشر به سعادت، نمادهايي را با نشان و علامت دين وضع نموده است. قرآن كريم از نمادهاي ديني به عنوان « شعائر الهي » ياد مي‌كند كه علامت و نشانه دينداري افراد مي‌باشد. عنايت ويژه قرآن كريم، به احيا نمودن نمادهاي ديني به دليل اهميت و نقشي كه نمادهاي ديني در دينداري افراد جامعه ايفا مي‌كند، مي‌باشد. در پژوهش حاضر به نقش نمادهاي ديني در گرايش به دينداري از منظر تفاسير اجتماعي پرداخته شده است. براي بررسي اين موضوع ابتدا به تفاسير اجتماعي رجوع شد؛ كه نقش فردي و اجتماعي نمادها استخراج شد. از جمله نقش فردي كه نمادها بر روي گرايش به دينداري دارند مي‌توان به اصلاح نفس- تقواي الهي- ذكر الهي- تقويت دين و هويت ديني اشاره كرد. از جمله نقش اجتماعي نمادهاي ديني كه بر گرايش جامعه به دينداري مؤثر است به امنيت- اصلاح اجتماع- ايجاد همبستگي- تبليغ دين- استكبار ستيزي و ايجاد تمدن اسلامي مي‌توان اشاره كرد. پس از بررسي نقش‌هاي فردي و اجتماعي نمادهاي ديني بر اساس تفاسير اجتماعي، مي‌توان گفت، برخي از نمادهاي ديني نقش پررنگ‌تري نسبت به بقيه نمادها دارند به طوري كه مورد توجه مفسران اجتماعي قرار گرفته است؛ هر چند ممكن است در ديگر منابع حديثي، متون ديني و كتب ديگر به نقش اثرگذار ديگر نمادها هم پرداخته شده باشد؛ ولي پژوهش حاضر محدود به تفاسير اجتماعي مي‌باشد و طبق آن به نمادهايي همچون نماز، حج، مسجد و... كه نقش مؤثري در گرايش جامعه به دينداري ايفا مي‌كنند پرداخته شده است. كليد واژه: نماد ديني، سمبل، تفاسير اجتماعي، دينداري