پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

يكي از ويژگي‌هاي برجسته در وجود انسان‌ها، نياز به برقراري ارتباط با ديگران است و از جمله مهم‌ترين راه‌هاي برقراري اين ارتباط، نعمت سخن و قدرت تكلّم مي‌باشد. اين موهبت به مانند ساير نعمت‌هاي الهي مي‌تواند در مسير صحيح يا نادرست مورد استفاده قرار گيرد و اهميت بهره‌مندي صحيح از اين ظرفيت، موجب شده تا در دو منبع فيض و هدايت الهي يعني قرآن كريم و روايات معصومين عليهم‌السّلام، به اين موضوع توجه ويژه‌اي شود. زماني اين اهميت افزون مي‌گردد كه كلام، به عنوان ابزاري محوري در معرفي و تبليغ دين نيز مورد توجه واقع شده و حتي معجزه پيامبر اكرم صلي‌الله‌عليه‌وآله نيز از همين جنس باشد. از آن‌جايي كه موضوع كلام و نقش آن در برقراري ارتباط موثر با ديگران، داراي ابعاد و زواياي گوناگوني است، در اين پژوهش با مراجعه به آيات قرآن كريم و روايات اهل‌بيت عليهم‌السّلام ابتدا به بررسي اقسام كلام و سپس شناسايي ويژگي‌هاي ايجابي و سلبي آن پرداخته شده و ابعاد اثرگذاري كلام بر مخاطب و ايجاد ارتباط موثر مورد بررسي قرار گرفته است. هم‌چنين در ادامه، شرايط مرتبط با كلام اثرگذار، مانند ويژگي‌هاي گوينده كلام (متكلّم)، شرايط ايراد كلام و روش‌شناسي اثرگذاري آن نيز در برقراري هرچه بهتر ارتباط مطلوب و موثر، از نظر قرآن و حديث مورد شناسايي قرار گرفته است؛ به همين منظور در ادامه اين تحقيق، به بررسي و شناسايي ويژگي‌هاي زمينه‌اي موثر در ارائه كلام و برقراري ارتباط مطلوب نيز پرداخته شده و تلاش شده تا موانع برقراري ارتباط موثر را نيز مورد شناخت و احصا قرار دهد. يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد كه در صورت توجه به ابعاد مثبت كلام (مانند نرم نيكوبودن، محكم و استوار بودن و ...) و اجتناب از عوامل بازدارنده اثرگذاري كلام (مانند دروغ بودن و ...) و هم‌چنين درنظرگرفتن ويژگي‌هاي پيراموني در ارائه كلام، مي‌توان به برقراري ارتباط موثر با ديگران، پرداخت و از اين ويژگي‌ها در زمينه‌هاي مختلف، خصوصاً در معرفي و تبليغ دين اسلام بهره برد.