پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

يكي از مهمترين آيات روشني بخش قرآن، آيه ۸۱ سوره «اسراء» است كه بر سنت مهم حق و باطل دلالت دارد. هدف اصلي در اين پژوهش، تبيين ديدگاه مفسّران فريقين درباره مفاهيم و مصاديق آيه ۸۱ سوره «اسراء»، با روش گردآوري كتابخانه‌اي و پردازش توصيفي تحليلي ‌است و در دو بخش مفاهيم و مصاديق، به بيان نكات ادبي و تفسيري موجود در آيه و مصاديق حق و باطل از ديدگاه تفاسير روايي، كلامي و عرفاني پرداخته است. بر اساس يافته‌هاي تحقيق، قراين سياقي موجود در آيه، بر قطعيت پايداري حق و زوال باطل دلالت دارد. مفسران فريقين، با بهره گيري از اين قراين به سه اصل «حيات دائمي حق»، «مهندسي جهان بر پايه حق» و «عدم تزاحم حقي با حق ديگر» اشاره كرده اند. دلايل زهوق بودن باطل، ناپايداري ذاتي باطل از يكسو و اصالت حق از سوي ديگر است. با ظهور حق به وسيله معرفي آن و ارائه ارزش‌هاي واقعي از يكسو و تبليغ و اعلان ناپايداري باطل از سوي ديگر، باطل دوام نخواهدآورد. هر چند پيروان حقّ كم و طرفداران باطل زياد باشند. در منابع تفسيري فريقين، به مصاديقي از حق اشاره شده است كه اگر چه متعددند، ولي نه تنها با هم تعارض ندارند، بلكه كاملا با هم مرتبطند. مهمترين مصاديق حق در تفاسير شيعه و اهل تسنن، دين اسلام، واجب الوجود، توحيد، رسالت پيامبر «صلي الله عليه و آله و سلم»، ولايت اهل بيت «عليهم السلام»، وحي، قرآن، ايمان، احكام شرع، عبادت الهي، جهاد، داعيان حق معرفي شده است. غالب مفسران شيعه و برخي از اهل تسنن، يكي از روشنترين مصداق هاي ظهور حق را قيام قائم مي دانند. مصاديق حق، محدود به اين موارد نمي شود و همه آموزه هاي توحيدي دين اسلام را در برمي گيرد.