پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

عدل الهي،جزء اوصاف فعل خداست.كه از سويي با اصل ايمان به خدا مرتبط ميشود و از سويي هم با معاد ارتباط دارد و از سويي ديگر از اصول اعتقادي اماميه به شمار ميرود كه مسائل اعتقادي را تحت تأثير قرار داده است. عدل الهي از جمله مسائلي است كه اذهان و افكار عموم انسانهاي موحد را به خود جلب كرده است. نه تنها دينداران بلكه منتقدان افكار ديني را به تكاپو و جنبش واداشته است. در اين ميان فخر رازي و علامه محمدحسين طباطبايي دوتن از انديشمنداني هستند كه هر يك با رويكرد ويژه خود (صبغه كلامي) متفاوت مسئله عدل الهي را مورد بررسي قرار دادهاند و آراي متفاوتي را ارائه كردهاند. به طوري كه فخررازي با تكيه بر مباني كلامي اشعري وقوع همه حوادث عالم و صدور تمامي افعال انسان را در زندگي اجتماعي از جمله مسئله عدل الهي را امري حتمي و جبري و تخلف از آن را محال دانسته و با رويكرد كلامي اشعري به جبر تمايل دارد و بيشتر به نقل استناد ميكند و از براهين عقلي بهرهي كمتري ميبرد. در حالي كه علامه محمدحسين طباطبايي با استدلال به آيات قرآن نه تنها از آيات مربوطه استنباط جبر ننموده بلكه آيات مربوط به عدل الهي رادر زندگي اجتماعي مبين و مؤيد اختيار انسان دانسته است. پژوهش حاضر گفتاري تطبيقي و به صورت كتابخانهاي است از آيات تفسير شده پيرامون موضوع عدل الهي از دو مفسر مذكور، بر اساس تفسير كبير فخر رازي و تفسير الميزان تا اينكه وجوه اختلاف ادله و آراي تفسيري آنها بيان و روشن شود.