پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

نفاق به عنوان يك آسيب اجتماعي و فرومايگي اخلاقي عمري به درازاي تاريخ انسان دارد. كاوش درتاريخ امتهاي توحيدي و نيز سرگذشت ظهور و سقوط حكومتها و آيينها سراسر، نشان دهنده وجود انسانهاي سست عنصر، ترسو، فريبكار وخيانت پيشهاي است كه براي رسيدن به مطامع زودگذر دنيوي، با پست¬ترين انسانها سازش نموده، نسبت به بهترين انسانها خيانت ورزيده¬اند. از ديدگاه بيشتر متفكران علوم قرآني، نفاق درعصرنزول قرآن، موضوعي مدني است. برخي ديگر معتقدند، پيش از هجرت نيز گروهي در مكه تظاهر به اسلام مينمودهاند. از آن¬جا كه در جامعه كنوني فساد وتباهي روبه افزايش است و پابه پاي گسترش اسلام و فراگيرشدن حاكميت ديني، تعداد منافقان نيز افزون گرديده، لازم است اوصاف اين دوچهرگان معرفي گردد تا با شناسايي بههنگام، شيوه مناسب جهت مقابله با آنان به كار رود و از به وجود آمدن وقايع تلخ و جبران ناپذير ـ مانند حادثه كربلا ـ در جامعه اسلامي جلوگيري نمود. در اين پژوهش به صورت توصيفي ـ تحليلي ويژگيهاي منافقان در سه بعد فردي، اجتماعي و سياسي قابل بررسي است. پژوهشگر براي شناخت شاخصههاي منافقان در قرآن، بيشتر از تفاسيرالميزان اثرعلامه طباطبايي و في ظلال¬القرآن اثرسيدقطب استفاده نموده است. اين دو مفسر درتفسيرخود پيرامون ويژگيهاي منافقان درسوره توبه، نتايج يكساني را با تعابير متفاوت به دست آورده¬اند. آن¬چه ازمقايسه و تطبيق اين دو تفسير به دست ميآيد اين است كه صاحب الميزان در بيان ويژگيهاي منافقان با رويكردي عقلي ـ تربيتي بيشتر به سياق آيات استناد نموده است، ولي سيدقطب براي بيان همان ويژگيها به ساختارهاي ادبي واستدلالهاي اجتماعي و عقلي پرداخته است.