پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

نكاح معاطاتي به معناي عدم اجراي صيغه ايجاب و قبول است. اين نكاح از ديدگاه فقهاي شيعه مورد بررسي قرار گرفته؛ نظرات موافقين و مخالفين عقد نكاح با استناد بر ادله تبيين گرديده است. مشهور فقهاي شيعه معتقدند، معاطات در عقد نكاح جاري نمي‌شود و براي اثبات نظر خود به آيات، روايات، نظريه عمومي معاطات در فقه، طريقي يا موضوعي بودن لفظ درعقد نكاح استناد كرده‌اند. در مقابل برخي ديگر از فقها بر امكان جريان معاطات در نكاح تمايل نشان داده و معتقدند كه فعل نيز همانند قول مي‌تواند وسيلۀ ايجاد و ابراز جدي باشد و براي قول خود به آيه 21 سوره نساء، روايات، اصول عمليه، اجماع و سيرۀ معصومين استناد نموده‌اند و قائل‌اند كه آثار زوجيت را مي‌توان برآن مترتب كرد. در سال‌هاي اخير ازدواج‌هايي با عناوين متفاوت (ازدواج مسيار، ازدواج سفيد، ازدواج سرّي، ازدواج دوستان، ازدواج عرفي، فرندي، سياحي) در برخي كشورهاي عربي و اروپايي شكل‌گرفته‌ كه از جهت ماهيت و اركان و شرايط ازدواج، برخي كاملاً منطبق بر ازدواج شرعي و برخي متفاوت با آن مي‌باشد. بعضي از اين ازدواج ها مثل ازدواج سفيد كه بدون اجراي صيغه عقد انجام مي شود با نكاح معاطاتي مورد مقايسه قرار مي گيرد تا وجهه شرعي به آنها داده شود در صورتي با بررسي ادله مي توان به خوبي دريافت كه به طور كامل متفاوت است. مقايسه بين ازدواجهاي نوظهور و نكاح معاطاتي همراه با ادله مي تواند اهميت و ضرورت پرداختن به بحث راروشن نمايد. نگارنده با قبول نكاح معاطاتي مقايسه‌اي بين اين نوع ازدواج و ازدواج‌هاي نوظهور انجام داده و ثابت كرده كه برخي از آن‌ها منطبق بر ازدواج دائم مي‌باشد، اما برخي ديگر شرايط و اركان ازدواج دائم را نداشته و از نظر شرع مقدس اسلام مردود است.