پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

آنچه در عصر حاضر، بررسي مباحث مربوط به خانواده را ضرورت بخشيده، تزلزل و فروپاشي روزافزون خانواده ها بر اساس شواهد و گزاره هاي تاريخي و اجتماعي است؛ يكي از اين عوامل، عدم صداقت زوجين پيش از عقد ازدواج است كه در اصطلاح فقهي بدان تدليس در نكاح گويند. تدليس بدني در نكاح كه به معني اظهار صفت كمال غيرموجود و يا اخفاء صفت نقص در جسم يكي از طرفين عقد نكاح توسط خود شخص يا شخص ثالث مثل ماشطه است مطمح نظر رساله حاضر است كه به سه صورت ممكن است ظاهر شود: تدليس بدني در عيوب موجب خيار؛ تدليس بدني در عيوب غير موجب خيار؛ تدليس بدني در صفات كمال. براي تحقّق فريب در نكاح، علاوه بر انجام عمليّات متقلّبانه، وجود رابطه ي سببيت بين تقلّب و فريب، مخاطب بودن زوج يا زوجه و غيره؛ عنصر معنوي قصد فريب، قصد انعقاد نكاح و علم به عدم وجود صفت كمال در خود هم نياز است. يافته هاي پژوهش حاضر كه به روش توصيفي تحليلي و با كمك اسناد و كتب معتبر حقوقي و فقهي به تحليل اطلاعات گردآوري شده پرداخته حاكي از آن است كه حكم تكليفي تدليس مبني بر ادله نقلي و عقلي حرمت و حكم وضعي آن فسخ نكاح مي باشد كه مبناي فقهي استدلال در حق فسخ ناشي از آن و همچنين رجوع فريب خورده به فريب دهنده، علاوه بر مستندات فقهي، دو قاعده ي فقهي غرور و تسبيب مي باشد و قاعده ي لاضرر نمي تواند مورد استناد قرار گيرد. در فقه اماميه، فريب توسط شخص ثالث، پذيرش سكوت با تباني با ثالث جزء مصاديق تدليس در نكاح به شمار مي آيند كه جبران خسارت توسط زوج يا شخص ثالث و... را مي توان لحاظ نمود. تدليس در نكاح، علاوه بر پيامد كيفري تعزير و حبس مدلِّس، داراي پيامدهاي غير كيفري از جمله حق فسخ نكاح وحتي گاهي بطلان آن و جبران خسارت معنوي و مادي با پرداخت مهريه به قرباني تدليس را به همراه دارد.