پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

دومين عنصر شخصيتِ انسان، پس از ساحت عقلاني، بُعد عاطفي و هيجاني اوست. به همان مقدار كه عقل و ساحت فكري انسان داراي اهميت است، عاطفه و بُعد گرايشي او هم مهم است. يكي از هيجانات مهم آدمي، هيجان ترس است. ترس: معناي لغوي آن خوف، بيم و هراس است دراصطلاح ترس حالتي است هيجاني، ناشي از يك احساس نا امني. ترس بر دو نوع است: الف) ترس ممدوح و پسنديده، كه باعث حفظ جان و به دست آوردن مصالح دنيوي و اخروي است. ب) ترس مذموم، كه در صورت عدم كنترل و درمان آن، آثار زيانباري بر سلامت جسماني و رواني انسان بر جاي مي¬گذارد. چنين ترسي، مايه¬ي عقب ماندگي، بدبختي و ناكامي است و شكست، ذلت و زبوني را به دنبال دارد. هم چنين ترس از جهاد، ترس از مرگ، ترس از طاغوت، ترس از فقر... كه علل اين گونه از ترس¬ها، اغلب به خاطر ضعف ايمان و سوء ظنّ به خدا، احساس كمبود شخصيت و عقده¬ي حقارت، عدم آگاهي و جهل، نداشتن اعمال صالح، باور نداشتن به معاد و ترس از دشمن، نفاق و مال¬اندوزي است كه براي مديريت و كنترل اين ترس¬ها، بايد، از هر ساحت وجودي (انديشه، احساس و گرايش، و رفتار) بهره گرفت. داشتن باور و اعتقاد به خداوند، باور به معاد، باور به عذاب الهي، باور به وعده پيروزي خداوند در جهاد و باور به پاداش مجاهدان در قرآن كريم...، راهكارهاي فكري ترس هستند. اخلاص در عمل، هدايت، توكل و صبر راهكارهاي عاطفي و انگيزشي هستند. تسليم در برابر امر خدا، استقامت در راه خدا، اعمال صالح، انفاق، تقوا و دعا... راهكارهاي رفتاري مديريت ترس به شمار مي-روند. در انديشه اسلامي، مؤمن راستين كسي است كه در مديريت عواطف وهيجانات (خشم،ترس،محبت و..) توانمند باشد، از اين رو، براي درك كمال مطلوب انساني و سعادت دنيوي واخروي بايد در تربيت ومديريت هيجان كوشيدو درك حضور خداوند در زندگي، شناخت واقعيت دنيا، نگاه واقع بينانه به رويدادهاي زندگي، داشتن انتظارات منطقي در حيات فردي و اجتماعي، تأثير مستقيم در كنترل ترس دارند. با به كاربردن راهكارهاي ارائه شده قرآني اين ترس كنترل شده و مانع انحطاط و سقوط انسان مي شود. كليد واژگان: ترس، علل، راهكار، قرآن