پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

از ديدگاه طب قديم هر انساني داراي مزاجي خاص است. مزاج انسان حاصل اثر چهار خلط صفرا، سودا، بلغم و دم مي¬باشد. اين اخلاط نيز از عناصر و اركان چهارگانه آتش، خاك، آب و هوا تشكيل يافته و برآيند فعاليت اعضاي بدن هستند. به ميزان كم يا زيادي هر كدام از اين مواد، بدن انسان ويژگي متفاوتي از خود نشان مي¬دهد. اين بدان دليل است كه هر كدام از اين اخلاط ويژگي متفاوتي از لحاظ سردي و گرمي دارند. بر اساس ميزان پراكندگي اين اخلاط در بدن، افراد به شخصيت¬هاي متفاوت مزاجي دسته بندي مي¬شوند. مزاج انسان نيز از برخي از عوامل اكتسابي و غيراكتسابي (طبيعي) تأثير مي¬پذيرد. عوامل اكتسابي تأثيرگذار بر مزاج از قبيل تغذيه، محيط جغرافيايي، فصول سال، سن و اخلاق اكتسابي و عوامل غيراكتسابي موثر بر مزاج نيز از قبيل وراثت، جنس و اخلاق طبيعي مي¬باشد. عامل اخلاق نيز همانند مزاج از عوامل اكتسابي و غيراكتسابي تأثير مي¬پذيرد. عوامل اكتسابي موثر بر اخلاق از قبيل تعليم، تربيت، محيط اجتماعي، محيط جغرافيايي، مزاج اكتسابي و عوامل غيراكتسابي موثر بر آن نيز از قبيل وراثت، جنس و مزاج طبيعي مي¬باشد. بنابراين اخلاق و مزاج از جمله اموري هستند كه از يكديگر تأثير پذيرفته و بر يكديگر تأثير مي¬گذارند. در اين پژوهش تأثير مزاج و اخلاق بر يكديگر از ديدگاه متون ديني، فلسفي، اخلاقي و طب سنتي مورد بررسي قرار گرفت و اين نتيجه بدست آمد كه مزاج و اخلاق بر يكديگر تأثيرات مثبت و منفي دارند؛ يعني مزاج معتدل باعث ايجاد صفات اخلاقي و رفتاري پسنديده و مزاج نامعتدل نيز باعث ايجاد صفات اخلاقي و رفتاري ناپسند مي¬شود. در مقابل نيز اخلاق و رفتار پسنديده باعث ايجاد اعتدال مزاجي و سلامتي جسمي و اخلاق و رفتار ناپسند نيز باعث ايجاد سومزاج و بيمارهاي جسمي مي¬شود.