پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده اسلام، دين تمدن ساز است و جوهره¬ي اصلي اين تمدن را مي¬توان در انديشه¬ها¬ي صحيح كلامي جست. پيامبر – صلي الله عليه و آله - نيز بر همين اساس، با طرح و تبيين باورهاي اصيل اسلام، به پي-ريزي تمدن اصيل اسلامي پرداختند. متأسفانه؛ بعد از رحلت پيامبر – صلي الله عليه و آله - ، انديشه¬هاي كلامي مطرح در بين مسلمانان دچارِ فراز و نشيب¬هايي شد و آثاري در جوامع مسلمانان گذاشت كه به تبع آن، تمدن اسلامي نيز تحت تأثير قرار گرفت. در تاريخ اسلام يكي از دوران¬هايي كه نقش اساسي اين انديشه¬ها را به طور مؤثرتري مي¬توان ديد، دوران حكومت عباسيان است. از انديشه¬هاي كلامي مطرح در اين دوره، انديشه¬ي عقل¬گرايي، نص¬گرايي، امامت و خلافت، باطن¬گرايي و غلو بود. اين انديشه¬ها در دوره¬اي با بها دادن به علم، در دوره¬اي با اهتمام ويژه به علوم نقلي و حفظ و تدوين حجم عظيمي از احاديث و در دوره¬اي ديگر با فعاليت¬ها و ابتكاراتي مانند معماري، هنر، صنعت، تجارت و ... نقش مؤثري در پيشبرد تمدن اسلامي ايفا كرد. همزمان با اين تأثير مثبت، انديشه¬هاي كلامي با نگاه افراط و تفريطي به عقل، همچنين بيان انديشه¬هاي خرافي و انحرافي ¬نقش مؤثري در انحطاط تمدن اسلامي نيز داشت. برجسته¬ترين ¬نقش در ميان انديشه¬هاي كلامي، با انديشه¬ي امامت است؛ چرا كه به عنوان انديشه¬ي صحيح كلامي، در سخت¬ترين شرايط توانست با مديريت زمان و شرايط بيشترين خدمت را در جهت رشد تمدن اسلامي ايفا كند. تعداد كلمات: 232