پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

اعجاز ادبي قرآن‌ يكي از وجوهي است كه از صدر اسلام تاكنون تمام دانشمندان مسلمان به‌عنوان وجهي مهم از اعجاز قرآن پذيرفته و پيرامون ابعاد آن مطالب ارزشمندي نگاشته‌اند. «تحدي» و مبارزه‌طلبي قرآن نيز نمايانگر اهتمام ويژه‌ي قرآن به اين مبحث مي‌باشد. در دوران اخير نيز شرق‌شناسان توجه ويژه‌اي به اين جنبه از اعجاز قرآن نموده و مطالعات گسترده‌اي در اين عرصه داشته‌اند؛ برخي با رعايت انصاف زبان به ستايش آن گشوده و برخي ديگر با طرح شبهات و ايراداتي قصد خدشه‌دار نمودن آن را داشته و با اصرار بر مخالفت و انكار سعي كرده‌اند وحياني بودن اين كتاب الهي را زير سؤال ببرند. در اين پژوهش با محور قرار دادن اشكالات جرج سيل در اين زمينه و همچنين در مواردي بيان نظرات ابن وراق و جان بارتن در تكميل بحث، به بررسي و نقد شبهات است. هدف، استخراج جواب شبهات مطرح شده از كتب ادبي و تفاسير و به دنبال آن دفاع از اعجاز ادبي قرآن و وحياني بودن آن بوده¬است. بدين منظور ابتدا شبهات به دو بخش بلاغي و غير بلاغي شامل (صرف،نحو و لغت) تقسيم شده و سپس با گردآوري و ذكر اقوال مختلف پيرامون هر مورد، در يك جمع¬بندي به بيان جواب شبهه پرداخته شده است. به نظر مي‌رسد آشنا نبودن اشكا¬ل¬تراشان با ساختار قرآن كه يك ساختار گفتاري (خطابي) است نه نوشتاري (كتابي)، منشأ طرح بسياري از اين شبهات گرديده است. حال آن‌كه بسياري از اين موارد به علّت ساختار گفتاري قرآن و نزول تدريجي آن طي بيست‌وسه سال و به اقتضاي رعايت حال مخاطب بوده و نمايانگر اوج بلاغت و فصاحت قرآن مي‌باشد. نكته¬ي ديگر اينكه قرآن به زبان عربي مبين بوده و مطابق با اصولي است كه فصيحان و ادباي عرب به ويژه در زمان جاهليت [كه اوج فصاحت و سخنوري عرب بوده است]، رعايت كرده¬اند. اين مطابقت در موارد شاذ و نادر نيز جريان داشته و نظير آن در اشعار عرب يافت مي¬شود. كليد‌واژه‌ها: استشراق، اعجاز، بلاغت، شبهه