نشست تخصصی"کرامت انسانی در اسلام وغرب و چالش کرونا "صبح روز 4شنبه مورخ21/3/99 با سخنرانی حجت الاسلام والمسلمین جناب آقای صادقی و همکاری معاونت پژوهش موسسه آموزش عالی حوزوی نورالزهرا(س) به صورت آن لاین در سامانه سیما برگزار شد.
در آغاز این نشست که تعداد 18 نفر از اساتید و طلاب محقق در آن حضور داشتند،حجت الاسلام و المسلمین صادقی ضمن بیان مقدمه ای فرمودند:" مبحث کرامت انسانی به نوعی با فلسفه حقوق و فلسفه اخلاق در ارتباط است. و در کنار عدالت اجتماعی یکی از مباحث مطرح شده ی جدی می باشد..ایذاء مومن وحرمت کشتن دیگران،مالکیت انسان و ...که در فقه موجود است به نوعی جزء آثار کرامت اسنان و از ثمرات این مبحث است .و این مجال تنها طرح بحثی در این خصوص است. همه ما به نوعی با مبانی اسلامی آشناییم. ولی در زمینه دیدگاه و منظر غربی از چند زوایه می توان آن را طرح کرد،یا با ورود به آثار اندیشمندان ایشان، ویا راه دیگر، که میانبر و خلاصه نتیجه تفکر غربی است یعنی قالب اعلامیه ها و نظام نامه های جهانی مثل قالب اعلامیه حقوق بشر .چرا که چکیده تفکر غربی در آن متبلور شده است.گرچه در این اعلامیه نظر نگاه شرقی هم گنجانده شده ولی اصل مبانی از غرب است."ایشان در ادامه به مفهوم کرامت اشاره داشته و آن را نزدیک به شرافت دانستند ودر بیان انواع کرامت انسانی آن را به کرامت ذاتی و تکوینیو کرامت اکتسابی تقسیم نمودند .و به ویژگی های هریک از آن دو گریزی داشته و افزودند:"کرامت تکوینی از منظر دین: امری تکوینی است که خدا در وجود آدمی نهاده. وبه جنس انسان داده شده است.بین مومن و کافر تفاوت ندارد.حق استقلال، حق آزادی، حق مشارکت اجتماعی و حق حیات وبسیاری حقوق دیگر...مبتنی بر این امر است.این مقوله گرچه در اعلامیه حقوق بشر هم لحاظ شده و در نگاهی ایشان نیز کرامت ذاتی انسان را پذیرفته اند ولی نگاه غربی،به کرامت، تکوینی نگاه مادی است و حقوقی مبتنی بر این کرامت نیز حقوق مادی است.و لی از منظر اسلام، انسان غیر از حقوق مادی حقوق معنوی هم دارد.... در نگاه دینی کرامت دینی مشروط است به اینکه انسان از آن برخوردار است مادامی که آن را با دست خود ازبین نبرد.مثلا حق حیات؛اگر فردی جنایت و خیانتی نسبت به غیر روا داشت دیگر این کرامت ادامه دار نمی شود.و لی در نگاه غربی هیچ شرطی نیست...همین امر را در چالشی چون کرونا اگر بررسی کنیم براحتی متوجه میشویم...مردم ایران،به جای حمله به یکدیگر و فروشگاه ها، مواسات به هم نوع را رعایت کردند و این امر در کشورهای دیگر مسلمان هم مشهود بود...مسلمانان نه صرفا نسبت به مسلمین که نسبت به کلیه افراد مواسات را رعایت نمودند..ولی در غرب در بسیاری موارد نوع بشر به کرامت ذاتی ادعایی پایبند نبودند!!آیا رسیدگی به انسان ها کامل صورت گرفت؟چرا حتی در برخی موارد به حداقال های اخلاقی خود هم پایبند نبودند؟خدمحوری وخودخواهی عامل اول بود.هیچ نگاهی به کرامت ذاتی صورت نگرفت در غرب."
ایشان در ادامه با اشاره به کرامت اکتسابی و ارزشی،آن را ارزشمند تر از کرامت ذاتی دانسته فرمودند:"ازآنجا که انسان در اینجا با اختیار و تلاش و کوشش خود شرافت ویژه ای می یابد. لذا بهره مندی از استعدادهای الهی و به فعلیت رساندن ولایت الهی منجر به این امر خواهد شد که این کرامت ویژه و ارزشمند است. چون انسان با مجاهدت خود آن را بدست آورده.عوامل ومعیار کرامت اکتسابی: تقوا و آثار آن ، در ادای حقوق رعایت کرامت افراد خود را می نمایاند.
اما در اعلامیه حقوق بشر و نگاه غربی،کرامت همان کرامت ذاتی است و از کرامت اکتسابی خبری نیست نه تنها خبری نیست بلکه نکته خلاف آن است....در برخی از آموزه های دینی که ارتداد را نکوهش کرده اعلامیه حقوق بشر این ارتداد را تقبیح می کند.و تحت عنوان حق آزادی عقیده و بیان آن را بیان می کنند.
لذا قرآن برای انسان کرامتی دوم از نوع ارزشی و اکتسابی قابل است و لی در نگاه غربی این سنخ از کرامت مطرح نیست...در کرونا همین مساله در کشور ما اهتمام ویژه و بالاتری به این مقوله بود .بسیاری از فعالین رزمایش مومنانه با انگیزه دینی وارد شدند و صرفا به دلیل ارزش وجایگاه ایمانی افراد این کا را کردند.اما در غرب چقدر به درگذشتگان بها می دادند و در کشورما چطور؟در تغسیل و تدفین و...؟و این ناشی از نگاه این جهانی ویژه به مومن بود...واگر نگاه اخرتی به ان افزوده شود ...مشخص می شود در آخرت جزاء متناسب با کرامت اکتسابی فرد است.
نتیجه
کرامت به معنای شرافت است و به دو دسته ذاتی و تکوینی و اکتسابی و ارزشی تقسیم می شود .و مهم ترین کرامت کرامت اکتسابی ست چون با تلاش ادمی بدست می آید...و هردو کرامت مایه توجه انسانندولی در غرب صرفا کرامت ذاتی و با محدودیت هایی خاص مورد توجه است به لحاظ نطری نگاهی مادی داراست و در عمل کمتر مورد اهتمام واقع شده و در کرامت اکتسابینیز نگاهی کاملا محدود و مخالف وجود دارد.
گزارش تفصیلی-محتوایی نشست در کانال پژوهش موسسه آموزش عالی حوزوی نورالزهرا(س) زناجن به آدرسhttps://eitaa.com/pajoohesh_nooralzahra قابل مشاهده است.
