پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چکیده نظر ارائه دهنده یا صاحب نظر یکم کرسی (شامل مقدمه، مباحث مطرح شده، جمع بندی و پی­نوشت):

بحث از جنسیت­مندی یا عدم جنسیت­مندی نفس از مباحث مهم فلسفی-کلامی مرتبط با مسائل زنان است که حل بسیاری از سوالات در این حوزه در گرو پاسخ به این مساله است. به طور مثال پیش فرض فمنیسم لیبرال برای طرح برابری جنسیتی این است که زن و مرد کاملا تشابه وجودی دارند و هرگونه تمایز ذاتی را منکر می­شوند. در نگاه باورمندان به این دیدگاه اختلافات زنان و مردان فقط در بدن مادی آن­ها و خصوصیات بیولوژیکی خلاصه می­شود و اگر زنان و مردان از جهت احساسات و تمایلات و عقلانیت و... اختلافاتی دارند تماما برساخته فرهنگ و اجتماع و تربیت جامعه مردسالار است.

در کلام اسلامی حقیقت و هویت انسان، نفس یا ترکیب نفس و بدن است. بحث از تفاوت­های جنسیتی زمانی کامل خواهد شد که به بررسی جایگاه این تفاوت­ها در نفس انسان نیز بپردازیم

اگر چه مساله جنسیت ونفس دغدغه متکلمان مدرسه کلامی اصفهان نبوده است و با ذهن دقیق آن­ها تلاقی­ای نداشته است اما در این مدرسه کلامی مباحث بسیار ارزشمندی در باب حقیقت و ماهیت انسان و نفس مطرح شده است که با تبیین و تحلیل این نظرات می­توان پاسخی سلبی یا ایجابی به مساله جنسیت­مندی یا عدم جنسیت­مندی نفس داد.

نتايج به دست آمده از بررسي هاي مباني نفس شناسي نشان مي دهد بدن نقش مهم و اساسي در چگنونگي حدوث و تعلق نفس دارد اين تاثير در مباني حكمت صدرايي پر رنگ تر از مباحث نفش شناسي ميرداماد و علامه مجلسي است. اما به هر حال حدوث نفس از نظر تمام اين حكما سبب جهت مندي نفس از حيث جنسيتي خواهد شد. در منظومه نفس شناسي متكلمان، نفس و بدن ارتباط و اتصال بسيار شديدي با يكديگر دارند.

چکیده نظر ناقد( ناقدان) یا صاحب نظر دوم کرسی:

اصل جنسيت مندي نفس از منظر ناقد پذيرفته شده است و ضرورت داردمطالعات كلامي جنسيت متناسب با الهيات جنسيتي بررسي شود. موضوعات زيادي از جمله كاركردهاي دين در مباحث جنسيت، جنسيت و فهم دين، جنسيت وزبان دين قابل بررسي مي باشد. اشكالي كه مي توان در اين مقاله وارد كرد اين است كه در مدرسه كلامي اصفهان عقل گرايي حله مورد بررسي قرار نگرفته ، همچنين جنسيت مندي در قبل از اين دنيا و بعد از اين دنيا مورد كنكاش قرار نگرفته است. اما اصل جنسيت مندي نفس پذيرفته شده است.

جمع بندی مدیر علمی کرسی:

در اين كرسي جايگاه جنسيت و انسانيت ديدگاه هاي چهار متكلم مدرسه كلامي اصفهان آقايان ميرداماد، فيض كاشاني،ملاصدرا،علامه مجلسي مورد بررسي قرار گرفت. هر چند در نظر اين متكلمين اصل جنسيت مندي به صورت خاص مورد كنكاش قرار نگرفته اما از تعاريف و توضيحات اين بزرگواران مي توان به اين مسئله دست يافت كه نفس و بدن ارتباط و اتصال شديد با هم دارند و به شدت از هم تأثير و تأثر مي پذيرند. طبق مباني ميرداماد نفس كاملاً محيط بر بدن است. و در مباني حكمت متعاليه نفس و بدن دو مرتبه از يك حقيقت هستند . اين مباني سبب مي شود كه ما نتوانيم نفس انساني را خالي از ويژگي هاي جنسيتي بدانيم. از نظر اين متكلمان مدرك اصلي و فرمانده اصلي تمام ادراكات و احساسات و تمايلات انسان نفس اوست پس در نتيجه مي توانيم اختلافات در ادراكات و احساسات و زنانگي و مردانگي را به حاق وجود آنها يعني نفس سرايت دهيم