پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده نظريه امامت، به عنوان بنيادين‌ترين اصل در معرفت و اعتقادات شيعه اثناعشري، شامل شروط، مناصب، مقامات و لوازم خاصي است كه مرزهاي آن را با ساير ديدگاه‌ها مشخص مي‌سازد. در سال‌هاي اخير، طرح «نظريه علماي ابرار» توسط گروهي از انديشمندان، با زير سؤال بردن برخي از اين شروط و شئون امامت، واكنش‌هاي گسترده‌اي را به همراه داشته است. اين پژوهش با هدف نقد و بررسي جامع نظريه مذكور، بر پايه يكي از مهم-ترين متون روايي در اين زمينه، يعني حديث شريف مرو از امام رضا، تدوين شده است. در اين تحقيق، ابتدا مباني، ادله و لوازم نظريه علماي ابرار با استخراج از آثار سردمداران آن (نظير سيد حسين مدرسي طباطبايي، محسن كديور و عبدالكريم سروش) تبيين شد. سپس، نقدها و اشكالات وارد بر اين نظريه از جنبه‌هاي گوناگون (شامل انكار عصمت، علم ويژه و نصّ و نصب الهي) بررسي گرديد. در بخش محوري پژوهش، موضع قاطع امام رضا در حديث مرو نسبت به هر يك از اين مباني، ادله و لوازم مورد تحليل قرار گرفته و ابطال نظريه علماي ابرار از منظر كلام معصوم تبيين شد. نتايج نشان مي‌دهد كه بر اساس حديث مرو، انكار عصمت، علم ويژه و نصّ و نصب الهي براي امام، بي‌اساس بوده و ادله باورمندان اين نظريه در برابر حجيت كلام امام رضا رنگ مي‌بازد. همچنين، تبيين پوچي و فساد لوازم اين نظريه (همچون همسان‌انگاري امام و مأموم، انكار الهامات قلبي، ابطال حجيت امام، انكار ولايت تشريعي و تكويني، و ...) از منظر اين حديث، به عنوان سندي قاطع بر خطاي اين تفكر عمل مي‌كند. اين پژوهش، با رويكردي انتقادي-تحليلي و با استناد به متن حديث مرو، به تبيين دقيق جايگاه و شئون امامت پرداخته و راه را براي فهم صحيح اين اصل حياتي در سعادت و هدايت مسلمانان هموار مي‌سازد.