پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

سبب نزول، سؤال، حادثه و هر اتفاقي است كه در عصر پيامبر(صلي الله عليه و آله) رخ داده و باعث نزول آيه، آيات و يا سوره اي از قرآن شده است كه به شكلي به آن حادثه يا سؤال اشاره دارد. . اسباب نزول از شاخه هاي دانش علوم قرآني و ازعلوم مقدماتي و وابسته به قرآن كريم است كه درباره ي اسباب،مقتضيات و زمينه هاي نزول آيات و سوره هاي قرآن بحث مي‌كند.اين دانش ازهمان آغاز وحي و نزول قرآن كريم، همواره مورد توجه و اهتمام جامعه ي اسلامي بوده است چرا كه نزول قرآن براي روشن كردن فكر وانديشه ي انسانها وتربيت آنها است. هنگام نزول، متناسب با مسائل و اموري كه پيش مي آمد راه حلهايي كارآمد نيز بيان مي شد؛ به پرسشهاي در خور جواب كه پيامبر(صلي الله عليه و آله) از مسلمانان و غير مسلمانان دريافت مي‌كرد، پاسخ مي‌داد؛بعضي حوادث و وقايع را كه در زندگاني مردمان روي مي‌داد، تفسير و ضمن آن، موضع رسالت را در برابرآن وقايع و حوادث روشن مي‌كرد. اين دسته از روايات از ديدگاه بيشتر انديشمندان و عالمان علوم قرآني از اهميت زيادي برخوردار است. در اين ميان،برخي مفسران شيعه همچون علامه طباطبايي، به شيوه اي انتقادي به نقل و بررسي اين روايات همت گماشته اند. علامه طباطبايي بيشتر روايات اسباب نزول را نتيجه ي اجتهاد راويان مي دانند ولي با اين حال، فراوان به نقل و نقد اين روايات مي پردازد.اما سوالي كه در پي پاسخ به آن هستيم اين است كه اخبار سبب و شأن نزول آيات در تفسير الميزان به چه صورت قابل بررسي است ؟ كه به روش كتابخانه اي توصيفي به اين سوال پاسخ داده مي شود.