پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چکیده دیدگاه ارائه‌کننده
 دست یابی به تعادل جمعیتی مطلوب و باکیفیت نه‌تنها از اهداف اولیه نظام اسلامی است، بلکه از رسالت های اصولی همه انبیاست؛ مسئله کنترل جمعیت یکی از موضوعاتی است که رسانه های غربی پی در پی آن را تبلیغ می کنند؛ اما هدف نهایی آنان از کاهش جمعیت انسان ها به ویژه در کشورهایی مانند ایران چیست؟ رهبر انقلاب اسلامی در این مورد به موضوع سیاست کنترل جمعیت اشاره‌کرده و ضمن تأکید بر لزوم بازنگری در این سیاست می فرمایند: «در اوایل دهه هفتاد بنا بر مصالحی صحیح بود؛ اما ادامه آن در سال های بعد خطا بود»؛ بررسی های علمی کارشناسان نشان می دهد که اگر سیاست کنترل جمعیت ادامه پیدا کند، به تدریج گرفتار پیری جمعیت و درنهایت کاهش جمعیت خواهیم شد؛ بنابراین مسئولان باید به‌طورجدی در سیاست کنترل جمعیت تجدیدنظر کنند و صاحبان رسانه به ویژه روحانیون این موضوع را فرهنگ‌سازی کنند؛ گرچه سیاست تبلیغ کاهش جمعیت از سوی غرب شروع و پیگیری شد، امروزه این رتبه ایران است که در جدول آماری فرزند آوری بیست پله از آمریکا عقب‌مانده است؛ در حال حاضر کشورهای اروپایی و اسرائیل سیاست جدی تشویق به زادوولد را اجرا می کنند؛ اگر کاهش رشد جمعیت ما با نرخ فعلی ادامه یابد، در هشتاد سال آینده نیمی از مردم ایران را افراد بسیار پیر تشکیل خواهند داد؛ درنتیجه به دلیل نبود نیروی انسانی کافی عملاً کشور دست‌خوش تهدیدهای بزرگ امنیتی و اقتصادی خواهد شد.
 
چکیده دیدگاه منتقد
رشد جمعیت می تواند پیامدهای ناخواسته زیادی برای کشورهای جهان سوم داشته باشد؛ پیگیری طرح افزایش جمعیت دستاوردی جز فقر نخواهد داشت؛ هرچند نیروی انسانی در حال حاضر منبعی از قدرت است، اما برخی کارشناسان عقیده دارند نیروی انسانی زمانی قدرت می آورد که دارای مهارت، تخصص و کیفیت زندگی در حد مطلوب باشد؛ سیاست افزایش جمعیت خلاف عقل و شرع است؛ در حال حاضر چندین هزار نفر زیرخط فقر زندگی می کنند؛ بی تردید اسلام تابع عقل و مصلحت است، افزایش جمعیت خوب است؛ اما امری مطلق نیست.
جمع‌بندی داور
 گفت‌وگو در باره جمعیت و بررسی پیامدهای افزایش یا کاهش آن همواره از مباحث مهم و جذاب بوده است؛ سیاست دولت‌مردان در مقطعی از تاریخ کشور، فزونی جمعیت و در مقاطعی دیگر، کنترل و کاهش آن بوده است؛ البته هرکدام از این دوره ها مخالفان و موافقانی داشته اند؛ پس از پیروزی انقلاب اسلامی بحث کنترل جمعیت به یک سیاست راهبردی تبدیل شد که درنتیجه آن سیاست امروزه جامعه ایران با مشکل پیری مفرط روبرو شده است؛ ازاین‌رو اکنون مسئولان به افزایش جمعیت تأکید می کنند؛ ازآنجاکه اجرای سیاست های جمعیتی ممکن است با بازتاب های منفی روبرو شود، معمولاً تلاش می شود که چنین سیاست هایی با توجه به وضعیت فرهنگی و اجتماعی ویژه هر منطقه تنظیم شود.
بسیاری از پیامدهایی که مخالفان افزایش جمعیت، در این رابطه مطرح کرده اند، هیچ ارتباطی با افزایش جمعیت ندارد؛ بلکه بیشتر ناشی از نبود برنامه ریزی صحیح، ناکارآمدی دولت ها و مدیریت نادرست منابع، هم چنین از پیامدهای صنعتی شدن و مدرنیته است؛ هم چنین با توجه به مضامین آیات قرآن کریم که فرزند را از نعمت های پروردگار متعال می داند و نیز روایات متعدد در مورد اهمیت فزونی جمعیت، می توان نتیجه گرفت که افزایش جمعیت امت اسلامی یک اصل است و جامعه اسلامی باید همواره زمینه های لازم را جهت تحقق این اصل فراهم کنند.
کلیدواژه ها: جمعیت، موالید، افزایش جمعیت، خانواده، فرزند صالح.