پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

يكي از مباحث مهم در حوزه دين پژوهي كه نظر انديشمندان اسلامي و غربي را به خود معطوف داشته رابطه علم و دين است. و در جوامع غربي اين بحث در قرون اخير با اكتشافات علمي غير هماهنگ با محتواي برخي آموزه هاي ديني تبديل به بحثي جدّي در محافل دين پژوهانه گرديده و موجب پيدايش آرا و ديدگاه هاي مختلف در اطراف آن شد تا آن جا كه برخي در مواجهه با اكتشافات جديد علمي كه به ظاهر با برخي گزاره هاي متون مقدس در هماهنگ نبود، قائل به تعارض بين علم و دين شدند و در اين مسير تا آن جا پيش رفتند كه گفتند يا بايد ديندار بود يا دانشمند، و جمع اين دو را امكان پذير نمي دانستند، برخي نيز كه نتوانستند تعارض بين اين دو مقوله را بپذيرند و در عين حال خود را در مواجهه با مسئله اي دشوار مي ديدند، خود را ملزم به كشف راه هايي براي حل اين معضل دانستند و در اين ميان نظريه هاي مختلفي از قبيل تمايز انگاري بين اين دو مشغله، تفكيك زبان علم از دين، ابزار انگاري در دين، ظهور و بروز پيدا كرد. بايد گفت هرچند دانشمندن غربي تلاش هايي را براي حل تعارض علم و دين انجام داده اند، اما ابتناي اين نظريه ها بر فهم ها و دريافت هاي ناقص و غير مبتني بر منطق و عقل نتوانسته است آن ها را به عنوان طرحي قابل اعتماد در حل تعارض مطرح سازد. اما ترابط علم و دين در انديشه اسلامي هيچ گاه و به عنوان مسئله اي لاينحل و چالش برانگيز نبوده است؛ زيرا دين اسلام به دليل جايگاه رفيع و ارزشمندي كه براي علم قائل شده است بر سازگاري علم و دين تأكيد داشته و تعارض واقعي بين اين دو را نادرست، و تعارض بين دو مقوله را ظاهري مي داند. انديشمندان اسلامي درباره حل تعارض ظاهري علم و دين به راه حل هايي از قبيل رفع تعارض از طريق تفسير علمي، قطعي نبودن فرضيه هاي علمي و وجود توافق بين گزاره هاي ديني و دستاوردهاي علمي اشاره كرده اند. در انديشه اسلامي هيچ گونه تعارضي بين اين دو مقوله به رسميت شناخته نمي گردد و رابطه بين آن ها با تبييني منطقي و عقلاني از تعامل، سازگاري و هماهنگي تفسير مي گردد.