پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چکیده نظرات استاد ارائه کننده بحث :
مقام معظم رهبری مدّظله العالی فرمودند: من معتقدم که کشور ما با امکاناتی که دارد می تواند 150 میلیون نفر جمعیت داشته باشد؛ من معتقد کثرت جمعیت هستم و هر اقدام و تدبیری که می خواهد برای متوقف کردن رشد جمعیت انجام بگیرد باید بعد از 150 میلیون نفر انجام بگیرد.
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی مسئولان کشور پیامی دادند با عنوان« فرزند کمتر زندگی بهتر» و این پیام به وسیله رسانه های خودی و غیر خودی به صورت چشم گیر تبلیغ شد. بدون شک پیامی که در جامعه بین اقشار مردم تبلیغ می شود کنترل آن و به حالت عادی برگرداندنش زمان براست. مقام معظم رهبری مدّظله العالی فرمودند: من معتقدم این پیام تا دهه 71 خوب بود اما از سال 71 به بعد نیازی به کنترل جمعیت نداشتیم.
آن چه که از فرمایشات رهبری استنباط می شود افزایش جمعیت ایران از دهه 71 به بعد است؛ بنابراین خواسته ناخواسته باید افزایش جمعیت باشد و برای آن دلایلی عقلی زیر را می توان اقامه کرد:
1-    افزایش نسل شیعه: اگر با تبلیغات سوء با کاهش جمعیت مواجه شویم به مرور زمان سایر مذاهب و حتی اقلیت های دینی از نظر تعداد جمعیت افزایش خواهند یافت و این می توان برای مذهب شیعه خطر ساز باشد.
2-    رونق دادن به فرهنگ اسلامی: فرهنگ در جوامع اسلامی باید بر مبنای اسلام و قرآن باشد و به فرموده رهبر انقلاب، فرهنگ از اقتصاد بالاتر است و اگر بخواهیم فرهنگ متعالی داشته باشیم لزوما باید به کمیت و کیفیت افرادی که فرهنگ در بین آنها اجرا می شود توجه داشته باشیم.
3-    افزایش توان نظامی و امنیتی: نظام و امنیت یک ملت در دستان پرتوان نیروهای جوان آن ملت قرار دارد. بر اساس محاسبات ایران با این حجم از کاهش جمعیت در سال 1420 ه.ش  با سونامی جمعیت مواجه خواهد شد و ناگفته پیداست که جمعیت پیر، توان نظامی لازم را ندارد؛ پس برای تقویت قوای نظامی باید ما افزایش نسل جوان را داشته باشیم.
4-    آماده سازی فرزندان برای زندگی مشترک: در خانواده هایی که تعداد فرزندان آنها بیشتر است هر کدام از فرزندان با یک تیپ شخصیتی(درون گرا، برون گرا و بینابین) هستند. وقتی فرزندان با شخصیت های مختلف در کنار هم قرار می گیرند نحوه سازش با شخصیت های مختلف را یاد می گیرند و روحیه سازگاری آنها افزایش می یابد.
 


چکیده نظرات استاد منتقد :
کنترل جمعیت از گذشته های دور مطرح بوده است. مثلا 2000 سال قبل در یونان، 1600 سال قبل در هند، 1300 سال قبل در چین ،کنترل جمعیت وجود داشته و در برخی دهه هایی در ایران هم این طرح اجرا شده است. در رابطه با بیانات سرکار خانم عباس پور چند نکته قابل تأمل است:
1-    فرمایش مقام معظم رهبری مبنی بر وجود امکانات کشور برای جمعیت 150 میلیون نفر غیر قابل انکار است؛ لکن صرف وجود امکانات کافی نیست و باید مسئولین این امکانات را قابل بهره برداری بکنند و چون مسئولین کشور در این زمینه کم توجه هستند؛ لذا افزایش جمعیت مفید نخواهد بود.
2-    خانواده هایی که فرزندان کمتری دارند امکان فراهم کردن آسایش و آرامش در زندگی آنها بیشتر است.
3-    در مورد افزایش نسل شیعه باید گفت که این دلیل موجه و خوبی نیست. چون در قرآن آمده است: «اگر هزار نفر باشید اما ایمان نداشته باشید به درد نمی خورید». پس اگر نسل شیعه در اقلیت باشد و شیعه واقعی باشد بهتر از تعداد کثیری از شیعه است که پایبند به دین و ایمان نیستند.
4-    در خانواده هایی که تعداد  فرزندان کمتر است والدین برای تربیت فرزندان زمان بیشتری را صرف می کنند.
5-    برخی از مراجع معظم مثل آیت الله مومن، لنکرانی، نوری همدانی و غیره مخالف کنترل جمعیت نیستند.
6-    افزایش تعداد فرزندان دلیل بر آماده سازی فرزندان برای زندگی مشترک در آینده نیست. چرا که ممکن است همه فرزندان با یک تیپ شخصیتی باشند در این صورت هیچ تضمینی برای آماده سازی آنها نخواهد بود.


نتایج دیدگاه موافق:
•    سوال: کنترل جمعیت را کسی منکر نیست منتها کنترل تا کی؟
جواب: تا وقتی که با سونامی جمعیت سالمندان مواجه نباشیم در غیر این صورت کنترل معنایی ندارد.
•    امکانات کشوری فراوان هستند و بهره برداری از آن نیز به دست خود افراد اجتماع است به جای این که به فکر کنترل و کاهش جمعیت باشیم، بهتر است به فکر بهره برداری از امکانات برای جمعیت بیشتر باشیم.
•    در روایات معصومین(ع) عدم فرزند آوری به خاطر ترس از رزق و روزی در ردیف کفر معرفی شده است. کسی که ایمان واقعی به خدا دارد برای تهیه رزق و روزی فقط به خدا توکل می کند و بس.
•    چه تضمینی وجود دارد که جامعه ای که افراد کمتری دارند از نظر اخلاقی و ایمانی خوب خواهند بود. چه بسا جوامعی وجود دارد که با کمترین تعداد افراد از نظر اخلاقی و ایمانی ضعیف هستند.
 


نتایج دیدگاه مخالف :
•    با توجه به اقتصاد موجود در کشور و وجود کاستی وکمبودهای فراوان،کنترل کاهش جمعیت ضروری به نظر می رسد.
•    برای حضور موفق زنان در فعالیت های اجتماعی، کنترل جمعیت الزامی است.

 جمع بندی داور :
حکم اولیه اسلام در مورد افزایش یا کاهش، افزایش است و هر حکم اولیه می تواند در گذر زمان حکم ثانویه داشته باشد. در باب  جمعیت هم با وجود مشکلات اقتصادی ممکن است ولی فقیه برای مدت کوتاه حکم به کنترل جمعیت دهد اما به هیچ وجه این حکم به صورت حکم دائمی نخواهد بود مثلا حکم به عقیم کردن از طرف ولی فقیه صادر نمی شود.
در باب شعار فرزند کمتر زندگی بهتر باید گفت: این شعار به دلیل روحیه راحت طلبی در بین افراد جامعه سریعاً به عنوان فرهنگ درآمد و برای حل آن نیاز به زمان است اما غیر ممکن نیست.
در باب آموزش بهتر تک فرزندها یا خانواده با فرزندان کمتر معمولاً ضمانتی بر تربیت بهتر اینها نداریم و غالبا فرزند خانواده های تک فرزندی با مشکلات روحی و روانی مواجه هستند.
استناد به کنترل جمعیت در برخی برهه های تاریخ در ایران دلیل بر کنترل آن برای همیشه نیست. ممکن است بنابر حکم ولی فقیه این مسأله را قبلا داشته باشیم لکن در حال حاضر نیازی به کنترل جمعیت نیست مگر برای موارد استثنائی مثل بالا رفتن سن مادر و احتمال تولد کودکان ناسالم و غیره که در چنین مواردی هم باید تدابیری اندشیده شود.