پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

اين پژوهش، تحت عنوان بررسي تطبيقي حقيقت ايمان ازمنظرقرآن باتاكيدبرنظر سه مفسر اسلامي علامه طباطبايي(رحمة الله) ، فخر رازي و زمخشري تدوين‌يافته است. چون مسئله ايمان از عمده مسائل كلامي است كه بين متكلمان فرقه‌هاي مختلف اسلامي مورد اختلاف واقع‌شده است. در آن سعي شده با محور قرار دادن آيات قرآن نظراين سه مفسر كه در مقوله حقيقت ايمان، رابطه ايمان و اسلام، ايمان و يقين، ايمان و عمل، ايمان و كفر، مراتب ايمان، نقصان و زياده ايمان مورد تبيين و بررسي قرار گيرد. فخررازي به عنوان مفسراشعري ايمان را فقط تصديق واقرارزباني مي داند.درمقابل وي زمخشري به عنوان مفسر معتزلي ايمان راتصديق قلب، اقرار و عمل دانسته است.وعلامه طباطبايي (رحمة الله) ،ايمان به معناي اقرار و تصديق به چيزي و پايبندي به لوازم آن دانسته است.رابطه اسلام وايمان ازنظرفخررازي گاهي مساوي وگاهي اين دورا متباين ويا عموم وخصوص مطلق مي داند.درحالي كه زمخشري اين دو را يكي دانسته ودرمقابل علامه بين اين دو فرق قائل است گرچه بين آن دو پيوند ناگسستني وجود دارد. درارتباط ايمان باعلم ويقين هرسه مفسربر اين عقيده اند كه علم ويقين به تنهايي ايمان نيست بلكه بايد علم همراه باتصديق يقيني باشد.دررابطه ايمان وعمل زمخشري عنوان مي كند ايمان همان عمل است .ولي فخررازي عمل رادرمفهوم ايمان دخيل نمي داند.اما علامه بااين كه عمل رادرايمان دخيل نمي داندولي آن راشرط لازم درمفهوم ايمان عنوان مي كند.رابطه ايمان وكفرازنظر هرسه مفسررابطه اي متضاداست. وبراي مراتب ايمان فخررازي وزمخشري پنج مرتبه ذكركرده اند،ولي علامه چهار مرتبه ذكركرده است.فخررازي اصل ايمان راقابل افزايش وكاهش ندانسته اما زمخشري آن