پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چکیده:
بر اساس آیه 172 سوره اعراف که اصطلاحاً به آیه ذر معروف است ، استفاده می شود که خداوند از ذریه بنی آدم بر پرستش خود پیمان گرفته تا در قیامت از ربوبیت خداوند اظهار بی اطلاعی نکنند. با توجه به بررسی دیدگاه مفسران قرآن و برخی از متکلمان ، عرفا و فلاسفه ،پیرامون عالم ذر دو دیدگاه اصلی دربین علماء وجود دارد ؛ عده ای قایل به وقوع عالم ذر بوده، و معتقدند که آیه « وإذأخَذَ رَبُکَ مِن بَنی آدَمَ ....» خبر از مرحله ای در خلقت انسان قبل از ورود به این دنیا می دهد که خداوند همه انسانها را در یک جا گرد آورده و آنها را مورد خطاب قرار داده است؛ برخی نیز معتقدند که این آیه اشاره به فطرتی دارد که در نهاد هر انسانی قرار گرفته تا بوسیلۀ آن خدای خود را بشناسد پس آیه از باب تمثیل چنین تعبیری آورده است. علاوه بر این دو دیدگاه اصلی نظرات خاص دیگری نیز ارائه گردیده از جمله: نظر شیخ مفید که تفضیل بین دو نظریه قبلی است وی اصل عالم ذر را به صورت حقیقی و تکوینی پذیرفته اما اینکه خداوند متعال انسان ها را مورد خطاب قرار داده و آنها هم در جواب بلی گفتند به نحو حقیقی منکر شده و آن را حمل بر تمثیل و مجاز کرده است.
و همچنین نظریه واقع، به این معنا که خداوند متعال با لسان وحی و عقل و با زبان انبیاء از انسان ها میثاق گرفته است.
و نظریه ملک و ملکوت ،به این معنا که موطن میثاق را یک نشأت انسانی مقدم بر نشأت دنیوی می داند،منظور همان جنبه ی ملکوتی انسان هاست.
کلید واژه ها:ذّر ،ذّریه ،میثاق، فطرت.

از آنجایی که انسان ملزم و مکلّّف به اجرای اوامر الهی است باید یک سری بایدها و نبایدها را رعایت نماید. استفاده از خوردنی-های حلال و حرام یکی از این بایدها و نبایدها است که اگر مورد بی توجهی قرار بگیرد، پیامدها و خسارات جبران ناپذیری به همراه دارد. به خاطر این موضوع بخشی از آیات قرآن کریم و روایات اختصاص به آن پیدا کرده است.
موضوع حلال و حرام در بین ملت های مختلف از قدیم الایام وجود داشته است. هر چند آن¬ها در نوع، میزان و علت محرمات با هم اختلاف نظر داشته¬اند و اکثر موارد را به معتقدات، افسانه¬ها و خرافات انسان¬های ابتدایی ارتباط می¬دادند، سپس ادیان بزرگ آسمانی دستورات و نصایح ارزنده¬ای دربارة حلال و حرام با خود به ارمغان آوردند و انسان را از مرحلة پست خرافات و افسانه پرستی به مرتبة والای انسان دانا و شرافتمند ارتقاء دادند. ادیان آسمانی با توجه به اوضاع و احوال و پیشرفت جامعه انسانی و بر اساس سیر تکاملی جامعه¬ها بعضی از حلال و حرام¬ها را تغییر دادند.
موضوع حلال و حرام هم جزء مسائلی بود که اهل جاهلیت درباره آن به گمراهی و سرگشتگی عجیبی گرفتار بودند، به طوری که آنان اشیاء حرام و ناپاک را حلال می¬کردند و چیزهای پاکیزه و حلال را حرام می¬دانستند و از طرف دیگر مشرکین و اهل کتاب نیز همین باور را داشتند.
در اسلام برای اصلاح، اصول و قواعد روشنی پایه¬گذاری شد که مسایل حلال و حرام بر اساس آن¬ها استوار گردید و ترازوی حق و عدالت را برای سنجش حلال و حرام برقرار نمود. از این پس مسلمانان به درستی، حلال و حرام را با توجه به آیات و دستورات رسیده به مرحلة اجرا می گذاشتند.
کلید واژه ها: قرآن، حدیث، خوردنی حلال و حرام.