چكيده
اين نوشتار، پژوهشي است درباره «تربيت اخلاقي جوان از ديدگاه قرآن و روايات» كه هدف از آن ارائه راهكارهاي صحيح تربيتي است . دامنه اين تحقيق شامل : فصل اول تربيت اخلاقي جوان از منظر آيات و روايات ، فصل دوم ويژگي هاي جوانان و ارتباط آنها با تربيت اخلاقي، فصل سوم عوامل و موانع تربيت اخلاقي در جوانان و فصل چهارم اصول و روشهاي تربيت اخلاقي مي باشد .
در اين رساله از منابعي چون، قرآن كريم، تفاسير مختلف، كتاب هاي تربيتي و مقالات موجود در
سايت هاي معتبر استفاده شده است. روش تحقيق نيز بر اساس نوع و هدف كاربردي است. در اين تحقيق به دنبال پاسخ سؤالاتي از قبيل: قرآن و روايات در خصوص تربيت اخلاقي جوان چه رهنمودهايي دارند؟ و عوامل و موانع تربيت اخلاقي جوان كدامند؟ بوده ايم.
از منظر قرآن و روايات جواني دوران حساس و مهم زندگي هر انساني است و هر جواني براي رسيدن به فلاح و سعادت در اين دوران نياز به يك الگو و سرمشق دارد كه بهترين الگو و سرمشق هر انساني قرآن كتاب آسماني ما مسلمانان و سيره و روش و رهنمودهاي ائمه معصومين (عليهم السلام) مي باشد . همچنين يكي از ابعاد مهم وجود انسان كه مي بايست تحت تربيت و هدايت قرار گيرد بعد اخلاقي است. در بعد اخلاقي تأكيد بر پاي بندي بر ارزش هاي متعالي و متصف شدن به ويژگي هاي اخلاقي مثبت يا همان فضائل اخلاقي و دوري از صفات زشت يا همان رذائل اخلاقي شده است.
نتيجه اينكه دوران جواني از مهم ترين و در عين حال پيچيده ترين مراحل حيات است و از طرف ديگر اين دوران با توجه به قدرت و نيروي جوان فرصتي بزرگ و طلائي و بلكه از بزرگترين فرصت ها و نعمت هاي خداوند است. كه در سايه تربيت صحيح مي تواند خير و سعادت جوان و جامعه را تأمين كند.
واژگان كليدي اين نوشته عبارتند از: تربيت، اخلاق، جوان، تربيت اخلاقي، قرآن، روايات .
نتيجه گيري
با توجه به مباحث مطرح شده مي توان نتيجه گرفت كه تربیت اخلاقی اشاره به قلمرو خاصی از تربیت است که آن را از دیگر اقسام تربیت جدا می کند. که در قرآن مجید به مسأله تربیت اخلاقی انسان ها خصوصاً در دوران جوانی اهمیت بسیار زیادی قایل شده اند و آن را یکی از مهمترین مسائل زندگی مطرح کرده اند. چرا که از نظر قرآن جوانی دوران قدرت است و جوان بر بلندای قله حیات خویش ایستاده و باید از این موقعیت به نحو احسن استفاده کند و در لسان روايات قلب جوان به زمين خالي تشبيه شده كه هر بذري در آن افشانده شود پرورش مي يابد و رشد مي كند يعني خالي از هر گونه ملكه اي است چه ملكات فضيله باشد و چه ملكات رذيله، پس بايد قبل از اينكه بذر رذايل اخلاقي و صفات ناپسند در قلب وي ريشه دوانده و تبديل به ملكه شود، قلب جوان را با فضايل اخلاقي و صفات پسنديده جلا داد و آن را بر طبق موازين اسلامي و الهي پرورش داد و ملكه ي فضيله را در آن جاي داد. که برای رسیدن به این اهداف مهم یکی از بهترین و جامع ترین منابع، قرآن و روایات است.
با توجه به اینکه جوانی فصل شورانگیز و حساسی است پس جوانان ویژگی های چشمگیری برای تهذیب نفس و تربیت اخلاقی دارند مانند اینکه جوانان دارای آمادگی روحی و طراوت فکرو اندیشه هستند که این ویژگی تأثیر جاودان و آثاری ماندگار به تعلیم و تربیت آنان می دهد که البته در این مسیر مهم و باارزش عوامل و موانع تربیتی بسیاری وجود دارد که از این موارد نیز نباید غافل شد چرا که عواملی مانند خانواده ، جامعه و دوستان و.... تاثیر بسزائی در امر تربیت اخلاقی یک جوان می تواند داشته باشد و یا موانعی مانند وراثت ، آسیب های محیط و روش های آسیب زا و نادرست مربیان نیز در روند تربیت اخلاقی اختلال ایجاد می کنند و تحقق آن را یا مشکل و یا ناممکن می سازد.
با تمام این عوامل و موانع روش ها و راهکارهایی برای برون رفت از این موانع ودستیابی به اهداف مهم که همان تربیت اخلاقی جوانان و هدایت آنان برای رسیدن به کمال و سعادت است در اسلام سفارش شده که به طور کلی بر دو قسم هستند قسمی از آنها مربوط به خود انسان است و قسم دیگر مربوط به افرادی که می خواهند انسان را تربیت و هدایت کنند. ولی به هر حال در نهایت تصمیم گیرنده در جهت تربیت و تزکیه خود انسان است که قابلیت لازم را برای بهره گیری از نصایح و مواعظ رهبران الهی را فراهم می کند که البته این قابلیت در سنین جوانی بیشتر و جوان به دلیل اینکه آلودگی و ناپاکی در آن کمتر است راحت تر و بهتر پذیرا می باشد.
فهرست منابع و مآخذ
کتاب ها:
1. قرآن کریم.
2. نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتی (1385)، قم:نشر جمال.
3. آمدي التميمي،عبدالواحد(1381)، غررالحكم و دررالكلم، تهران: دارالكتب الاسلامي .
4. حر عاملي، شيخ محمد بن الحسن(1387)، وسايل الشيعه، قم: ذوي القربي.
5. خامنه اي، سيد علي(1380)، برخورد شايسته با جوانان در آيينه نگاه رهبر معظم انقلاب اسلامي حضرت آيت الله خامنه اي مد ظلّه، تهران: موسسه فرهنگي قدر ولايت .
6. دهقان، اكبر، تحليلي بر روشهاي تربيت نفس و اهداف آن در فرهنگ وحي، نرم افزار كتابخانه ديجيتال.
7. رحيميان، محمد حسن؛ رهبر، محمد تقي(1389)، آيين تزكيه، قم: موسسه فرهنگي اطلاع رساني تبيان، قابل دسترسي در: www. Tebyan. com
8. زهادت، عبدالمجيد(1387)، تعليم و تربيت در نهج البلاغه، قم: موسسه بوستان كتاب.
9. شرفي، محمد رضا، تربيت اسلامي با تأكيد بر ديدگاههاي امام خميني (ره)، نرم افزار كتابخانه ديجيتال.
10.شعبه حراني، ابومحمد حسن بن علي بن حسين(1387)، تحف العقول عن آل رسول (ع)، ترجمه احمد جنتي، تهران: سازمان تبليغات اسلامي.
11. طباطبائی، محمد حسین(1386)، تفسیر المیزان، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
12. فيض كاشاني، محمد محسن (1386)، ترجمه تفسير صافي، قم: دفتر نشر نويد اسلام.
13. كليني رازي، محمد بن يعقوب(1387)، اصول كافي، قم: دارالحديث.
14. لقماني، احمد(1386)، جوانان و بينش هاي ناب، قم: بهشت بينش .
15. مكارم شيرازي، ناصر(1363)، تفسير نمونه، تهران: دارالكتب الاسلامي.
16. مكارم شيرازي، ناصر، با همكاري جمعي از فقها و دانشمندان، اخلاق در قرآن، جلد اول، قابل دسترسي در: www.ghadeer.org
17. موسوي خميني، روح الله (امام خميني)(1379)، صحيفه نور، تهران: موسسه تنظيم و نشر آثار امام خميني (ره).
مقالات :
1. ازغ، يعقوب(1387)، موانع و آسيب هاي تربيت ديني، روزنامه كيهان، شماره 19090،(به تاريخ 31/2/87)، قابل دسترسي در : www. noormags.com
2. پاك نيا، عبدالكريم، تربيت در سيره امام حسن مجتبي (ع)، قابل دسترسي در:www.noormags.com.
3. سليماني فر، ثريا(1385)، شخصيت جوان از ديدگاه قرآن و عترت، نشريه بينات، شماره 51، صفحات 51 تا 73، قابل دسترسي در: www. noormags.com.
4. شاملي، عباسعلي(1379)، در تكاپوي رسيدن به مدلي از تربيت اخلاقي در اسلام، نشريه تربيت اسلامي، شماره 2، صفحات 46-13، قابل دسترسي در : www. noormags.com.
سایت های مراجعه شده:
1. www. noormags.com
3. www. Tebyan. com
