پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

پژوهش حاضر با عنوان بررسي روش‌شناسي احتجاجات امام رضا عليه السلام در برخورد با مخالفان، به تحليل نظام‌مند راهبردها و شيوه‌هاي به‌كار گرفته شده توسط ثامن الحجج (عليه السلام) در مواجهه با انديشه‌ها و فرقه‌هاي متعدد معاصر خود مي‌پردازد. در جهان معاصر كه چالش‌هاي فكري و فرهنگي پيچيده‌تر از گذشته شده و نياز به گفت‌وگوي منطقي و استدلالي افزايش يافته، بازخواني روش‌هاي دفاعي و تبييني امام رضا (عليه السلام) ضرورتي بنيادين يافته است. دراين پژوهش به روش توصيفي-تحليلي و با استفاده از منابع كتابخانه‌اي، به بررسي روش‌شناسي احتجاجات امام رضا (عليه السلام) در مواجهه با مخالفان پرداخته شد. يافته هاي پژوهش نشان مي دهد مبتني بر اهداف كلي احتجاجات امام رضا(ع) از جمله اثبات ربوبيت و نبوت، پاسداري از معارف اسلام، حفاظت از جامعه در برابر تهاجم فرهنگي و تثبيت حقانيت مكتب تشيع ، مهم ترين مباني معرفتي و اخلاقي حاكم بر روش شناسي امام رضا (عليه السلام)، محوريت قرآن و سنت، استفاده از مباني طرف مقابل، توجه به سطح فكري مخاطب، آزادانديشي، سعه‌صدر و پرهيز از خشونت مي باشد. براين اساس روش‌هاي احتجاجي ايشان به سه دسته نقلي (استناد به آيات و روايات)، عقلي (شامل استدلال‌هاي قياسي، استقرايي و تمثيلي در حوزه‌هاي توحيد، نبوت و امامت) و عملي (مانند اعجاز، مباهله، تشبيه، تحدي و سفر براي پاسخگويي) طبقه‌بندي و تحليل شده‌اند. يافته‌هاي تحقيق نشان مي‌دهد كه امام رضا (عليه السلام) با بهره‌گيري از تركيبي هوشمندانه از روش‌هاي نقلي، عقلي و عملي، ضمن رعايت اصول اخلاقي بالاترين سطح گفت‌وگو و مناظره را نمودند و تمامي گروه‌هاي مخالف - از زنادقه و معتزله تا اهل كتاب و غلات - را در مناظرات علمي شكست داده است. اين روش‌شناسي انعطاف‌پذير و عميق، كه بر پايه شناخت دقيق از مخاطب و استفاده از ابزارهاي مناسب براي هر موقعيت استوار است، الگويي جامع و كارآمد براي پاسخگويي به شبهات و چالش‌هاي فكري در هر عصري، به ويژه عصر حاضر، محسوب مي‌شود.