پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

قرآن كريم به‌ عنوان معجزه جاويدان پيامبر اسلام و منشور هدايت بشر، سرشار از معاني بلند، ساختارهاي بي‌نظير ادبي و جلوه‌هاي اعجاز در سطوح گوناگون است. يكي از جنبه‌هاي مهم در شناخت قرآن، بررسي اسماء و صفات الهي و تأمل در نحوه كاربرد آن‌ها در متن آيات است؛ چراكه اين صفات نه تنها در تبيين ذات و افعال الهي نقش دارند، بلكه در رساندن پيام‌هاي تربيتي، اعتقادي و جهان‌بيني توحيدي نيز تأثيري عميق و بنيادين دارند. در اين ميان، فواصل آيات نيز كه بسياري از آن‌ها با اسماء الهي پايان مي‌يابند، بي‌ترديد با محتواي آيات خود ارتباطي دقيق و معنادار دارند. از جمله صفات پركاربرد و مهم در قرآن، صفت «قدير» است كه نشانگر قدرت مطلق و بي‌حد و حصر خداوند بر همه امور هستي است. اين صفت در فواصل بسياري از آيات قرآن تكرار شده و معمولاً پس از بيان جلوه‌اي از مصاديق و موارد قدرت الهي به كار رفته است. هدف اين پژوهش، تحليل و بررسي چگونگي به‌كارگيري صفت «قدير» در فواصل آيات قرآن و كشف ارتباط معنايي آن با مصاديق مختلف قدرت الهي است. پژوهش با رويكرد توصيفي-تحليلي و با استفاده از منابع تفسيري معتبر، به بررسي سياق آياتي پرداخته كه صفت «قدير» در پايان آن‌ها آمده است. نتايج نشان مي‌دهد كه صفت «قدير» نه ‌تنها در فواصل آيات جنبه بلاغي دارد، بلكه كاملاً متناسب با محتواي آيه و موضوع آن انتخاب شده است. اين تناسب در دو حوزه اساسي تكوين و تشريع به وضوح قابل مشاهده است؛ به گونه‌اي كه در حوزه تكوين، صفت «قدير» بيانگر قدرت مطلق الهي در آفرينش، تدبير جهان و توانايي بر محاسبه و بازآفريني انسان در روز قيامت است، و در حوزه تشريع نيز نشان‌دهنده توانايي خداوند در هدايت بشر، تشريع قوانين عادلانه و وضع احكام متناسب با مصالح بشر است. از رهگذر اين پژوهش، روشن شد كه كاربرد هدفمند صفت «قدير» در فواصل آيات، علاوه بر تأكيد بر قدرت الهي، نشان‌دهنده‌ انسجام درون‌متني و هماهنگي زيبايي‌شناختي و معناشناختي در قرآن كريم است. يافته‌هاي اين تحقيق مي‌تواند در فهم عميق‌تر مفاهيم توحيدي و تبيين ظرافت‌هاي بلاغي قرآن، به ويژه در حوزه فواصل آيات، مؤثر واقع شود.