پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

دين اسلام نه‌تنها وجود حس انتقام‌جويي در انسان را منكر نشده بلكه آن را به رسميت شناخته است. ازنظر اسلام، وجود حس انتقام‌جويي در انسان امري لازم است و براي دفع خطر و جلوگيري از نابودي و مقابله با دشمنان به آن نياز است. حس انتقام‌جويي پرتويي از مشيت حكيمانه پروردگار متعال در آفرينش انسان است و اين احساس دو جنبه پسنديده و ناپسند دارد و جنبه پسنديده آن در مواردي ضروري است و ظهور جنبه ناپسند آن نيز به سبب اينكه اغلب برانگيخته از عوامل بيروني است و كنترل همه اين عوامل از اختيار انسان بيرون است، امري طبيعي مي‌نمايد. ليكن بايد اين احساس را كنترل و مديريت نمود و آسيب‌هاي ناشي از آن را به حداقل رساند. در آيات و روايات، انسان‌ها از انتقام‌جويي ناپسند نهي شده‌اند و قرآن كريم و آموزه‌هاي ديني در اين حوزه سعي نموده است تا نحوه‌ي ارتباط فرد با محيط اطرافش را به شكلي صحيح تنظيم كند؛ ازاين‌روي، اگر راهكارهاي قرآني به‌خوبي تبيين شود، علاوه بر تكامل شخصيت دروني، به تنظيم افكار و كردار فردي و اجتماعي كمك فراواني خواهد نمود و در نتيجه آن روابط بين افراد، بهبود خواهد يافت؛ خداوند متعال براي هدايت بشر نعمت‌هاي گوناگوني ازجمله پيامبران، وحي،‌ قدرت تفكر را به او ارزاني داشت؛ يكي از اين نعمات باارزش وجود كتاب مصحف شريف و روايات گران‌قدري است كه انسان با تمسك به آن‌ها مي‌تواند راه رسيدن به سعادت و كمال را بپيمايد. قرآن كريم و روايات ائمه اطهار (عليه السلام) راهكارهاي ارزشمندي را براي مقابله با انتقام‌جويي ناپسند، كنترل و مديريت اين احساس پيشنهاد مي‌كنند. در اين نوشتار سعي شده است انواع انتقام‌جويي و شرايط مربوط به آن‌ها بر اساس آيات و روايات به شيوه توصيفي – تحليلي پردازش و راه‌هاي عملي و علمي مقابله با انتقام‌جويي ناپسند از منظر آيات و روايات موردبررسي قرار گيرد. نتايج و دستاوردهاي حاصل از تحقيق حاضر حاكي از آن است كه بخشش و گذشت، ذكر و ياد خدا، ترس از عقاب و عذاب خداوند ازجمله راه‌حل‌هاي عملي و سكوت، تغيير وضعيت و دوري از اهل غضب ازجمله راه‌هاي علمي مقابله با انتقام‌جويي ناپسند است.