پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

هدف قرآن كريم به ‌عنوان مهم‌ترين منبع شناخت فرهنگ و معارف اسلامي، تربيت و هدايت بشر است. از آنجا كه بسياري از موانع و رهنمون‌هاي رشد و هدايت انسان، در ابعاد مختلف حيات فردي و اجتماعي در قرآن انعكاس يافته است، شماري از تفاسير فريقين قرن چهاردهم، به واكاوي آموزه‌هاي هدايتي آيات قرآن پرداخته‌اند؛ كه از جمله‌ي آن‌ها ،تفسير گران‌سنگ «الميزان في تفسير القرآن» و تفسير «التحرير و التنوير» است. اين تفاسير به پويايي، فرازماني و فرامكاني بودن آموزه‌هاي هدايتي قرآن عنايت داشته‌اند؛ و به ‌روشني به توصيف آموزه‌هاي اين كتاب مقدس پرداخته‌اند. در اين پژوهش با روش توصيفي-تحليلي و با استفاده از منابع مكتوب كتابخانه‌اي، اشتراكات و افتراقات ديدگاه‌هاي علّامه طباطبايي (ره) و ابن عاشور درباره‌ي هر يك از آموزه‌هاي اعتقادي و اخلاقي سوره‌ ابراهيم مورد توجّه قرارگرفته است. پرسش اساسي اين پژوهش آن ‌است كه آموزه‌هاي اعتقادي و اخلاقي سوره مباركه ابراهيم با توجه به تفسير الميزان و التحرير و التنوير چيست؟ يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد. علّامه (ره) در تفسير الميزان، از آيات نبوي،و تفسيري بيشتر استفاده نموده است ؛و اساس كار خود را، بر روش تفسير قرآن به قرآن نهاده، و در قول و فعل به اين روش پايبند بوده است .علامه با كنار هم قرار دادن آيات مرتبط ،سير منطقي آن را تبيين نموده است. وي با تدبر و تعقل ، روابط ميان آيات اين سوره را كشف نموده و اقدام به تفسيراين آيات نموده است. علامه تفسير عقلاني را در ظل تفسير قرآن به قرآن و تفسير روايي مي داند. در حالي كه ابن عاشور عقل را، مستقلاً در تفسير و تبيين آيات كافي مي داند. ابن عاشور مهم‌ترين هدف تفسير قرآن را، دريافت اعجاز ادبي آن مي‌داند،و نسبت به گرد آوري و كنار هم قرار دادن آيات مرتبط همانند علامه عنايت نداشته؛ و آيات را بصورت مبسوط ذكر ننموده؛ بلكه به صورت محدود از اين روش استفاده كرده است. نكته‌ مشترك اين دو تفسير آن است كه هر دو مفسّر، به بعد اعتقادي آيات و نكات نهفته در آن عنايت كرده‌اند. در نهايت آنچه از دو تفسير به دست آمد، اينكه بيشترين آموزه‌هاي اين سوره مربوط به آموزه‌هاي اعتقادي است كه به موضوعاتي از قبيل توحيد، معاد، نبوت، امامت و عدل مرتبط مي‌گردد.