پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

از ديرباز تاكنون نياز بشر به طبيب در راستاي تأمين سلامت جسمي و روحي يكي از مهم‌ترين نياز‌ها در تمامي جوامع و اعصار به شمار آمده است. در اين ميان مراجعه به طبيب گاه با سلامتي و بهبودي بيمار و گاه نيز با صدمه، نقص عضو و تلف در بيمار همراه است كه در موارد عدم موفّقيّت طبيب در درمان بيمار، سخن از ضمان و مسئوليّت وي در برابر بيمار همواره بحث برانگيز بوده است. در ميان قواعد فقهيه به عنوان قواعد دربردارنده‌ي اصول و احكام كلّي مربوط به ابواب مختلف فقه، قواعدي از جمله قواعد لاضرر، اتلاف و غرور وجود دارند كه فقيه مي-تواند با استناد به اين قواعد ضمان يا عدم ضمان طبيب را توجيه نمايد. اين پژوهش با روش توصيفي- تحليلي و با هدف بررسي آراء فقهاي اماميه در خصوص ضمان و مسئوليّت پزشك بر مبناي قواعد فقهيه‌ي لاضرر، اتلاف و غرور صورت گرفته است. آنچه كه از پژوهش حاضر بدست آمده است اين است كه مطابق با نظر فقهاي اماميه و بر اساس قواعد مذكور تحقّق ضرر و تلف در بيمار و نيز ارتكاب غرور از جانب پزشك مي‌تواند در شرايطي ضمان طبيب را به دنبال داشته باشند؛ ضمن آنكه مؤلّفه‌هاي حذاقت، اذن و برائت در جهت رفع ضمان از طبيب و در مقابل نيز مؤلّفه‌هاي جهل، عدم اذن و عدم برائت در جهت اثبات ضمان طبيب تأثيرگذار هستند.