پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده چگونگي و نحوه شكل گيري طريقه هاي صوفيانه بخش مهمي از تاريخ را شامل ميشود. اگر چه تشكيل سلسله هاي متصوف به قرون قبل بر ميگردد، اما قرن‌هاي هفتم تا نهم هجري زمان گسترش و تكامل آنان ميباشد. سلسله هايي كه با تكيه بر تفكرات صوفيانه خانقاهي شكل گرفتند و در طول سالها به جنبشهاي ديني و سياسي تبديل شدند و سرانجام يكي از همين طريقه هاي صوفيانه در قرن دهم هجري موفق شدند، دولت صفوي را بنيان گذارند. يافته ها كه به روش توصيفي-تحليلي و با ابزار كتابخآن‌هاي تدوين شده است؛ حاكي از اين است كه عرفان و تصوف از جمله موضوعاتي هستند كه از قرون اوليه اسلامي در ميان مسلمانان متجلي شد و توسعه يافت، در واقع تصوف در دامان اسلام و ميان مسلمانان رشد كرد. با گذشت زمان اين انديشه به اشكال مختلف ظهور كرد و فرق گوناگوني از آن منشعب شد، كه گرايشات صوفيانه داشتند و هر كدام مروج عقايد خود بودند. حد فاصل زماني قرن هفتم تا قرن دهم هجري از دورههاي موثر و سرنوشت ساز تصوف ايران محسوب ميشود و براي جامعه ما تحولات چشمگيري به دنبال داشت. صوفيان و پيروان انديشه هاي تصوف، اگر چه به عبادات فردي مانند زهد و مراقبه و رياضت و دوري جستن از اجتماع پايبند بودند، اما با تحولات سياسي، آنان نيز تغيير رويه داده و وارد ميدان فعاليتهاي سياسي و اجتماعي شدند. از ميان جنبشهاي عصر مورد نظر، اين صوفيان خانقاه شيخ صفي الدين اردبيلي بودند، كه در قرن دهم هجري موفق شدند يكي از مهمترين خواسته هاي رهبران اين جنبشها، كه نابودي "غاصبان" و تشكيل حكومت مستقل بود را برآورده سازند. آموزههاي متصوفانه نقش مهمي در تثبيت و استمرار جنبشهاي شيعه و تشكيل دولت صفوي مهمترين آن ميباشد. دستاورد آموزه هاي متصوفانه در جنبشهاي شيعه سبب گسترش اسلام باوري در ميان ايرانيان، رسميت يافتن مذهب شيعه و تبليغ و رواج شيعه گري شده است.