پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

تتوحيد، بنيادي‌ترين اصل اعتقادي در اسلام، به معناي يكتا دانستن خداونداست. نخستين جملات حضرت محمد(ص) در آغاز دعوت مردم به اسلام، حاوي شهادت بر يكتايي خدا و دوري از شرك بوده است. توحيد در فرهنگ اسلامي در برابر شرك دانسته شده و متكلمان مسلمان، مراتبي براي آن برشمرده‌اند.در اين تحقيق افتراقات آيات توحيد عملي از منظر مفسرالميزان و تسنيم در چهار بعد مباني-مفردات-منابع و برداشت ها بررسي مي شود.روش مورد استفاده تحليلي -تطبيقي مي باشد.ابتدا آيات مربوط به توحيد عملي از قرآن استخراج شده و سپس از نظر دو مفسر تحليل شده اند.به طور مثال در آيه 162انعام در بحث مباني الميزان در تفسيرآيه ازآيات سوره هاي يونس-بقره-ذاريات بهره گرفته و تسنيم از روايت استفاده نموده است.در مفردات علامه در ذيل آيه 23اسرا علامه در الميزان مي فرمايد:جمله ، " لا تعبدوا " نهي و استثناء و علامه جوادي مي فرمايد:جمله " أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِيَّاهُ " با تحليل به توحيد ناب بازمي‌گردد و توحيد ناب آن است كه «الاالله» با «لااله» همراه است.در منابع ذيل آيه 85 اعراف الميزان به تفسير مجمع البيان رجوع كرده و علامه جوادي آملي به تفسير الميزان مراجعه نموده است. در قسمت برداشت آيات الميزان ذيل آيه 14طه آيه را در مورد شرح خطاب به حضرت موسي مي‌داندوعلامه جوادي آملي در تفسير تسنيم مي‌فرمايد: در اين آيه گوينده وحي خداست و حوزه رسالت حضرت موسي كه چه چيزي را بايد به مردم برساند و منظور نشر توحيد است. از دستائردهاي تحقيق اين است كه از نگاه علامه طباطبايي، مسئله توحيدعملي، تنها در قضيه «خدا هست» خلاصه نمي‌شود؛ بلكه توحيد، يك جهان‌بيني است؛ و فرد موحّد،در اعتقاد و عمل، «توحيدي» عمل مي‌كند و درزندگي او حضور توحيد است.علامه جوادي آملي مي فرمايد: توحيد در برنامه هاي عملي آنگاه ظهور مي كند كه انسان در آغاز و پايان هر كاري «خدا» بگويد.