پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده دو فريضه بزرگ امر به معروف و نهي از منكر،‌ جزو مهم‌ترين احكام اجتماعي اسلام، و از وظايف و واجبات قطعيِ مسلمانان است. آزادي نيز يكي از مهم‌ترين موضوع‌هاي فردي و اجتماعي بشر است كه درطول تاريخ جان‌هاي بسياري براي دستيابي بدان فدا شده است. آزادي از جمله نيازهاي اساسي بشر است كه تفسير صحيح از آن سبب مي‌شود نياز بودن آن و نيز راه و طريق پاسخگويي بدان براي انسان معلوم گردد، بنابراين هدف اين پايان نامه ، بررسي نسبت امر به معروف و نهي از منكر با آزادي از نگاه قرآن و روايات است. اين پژوهش به شيوه اسنادي گردآوري و به روش توصيفي _ تحليلي به نگارش درآمده است و نتايج اين است كه آمر به معروف و ناهي از منكر در امر و نهي و مراتب آن را رعايت نمايد. چنين اطاعت از خدا و پيامبر و معصومين (عليهم السلام) منافاتي با آزادي آدمي ندارد، زيرا اصالت آزادي در بشر با آزادي روحاني و معنوي در اوست، از سوي ديگر بُعد روحاني آدمي نسبت به بُعد جسماني او ارجحيّت دارد. بنابراين با اطاعت از خدا و برگزيدگان او از انبياء و معصومين (عليهم السلام) انسان آزادي معنوي خويش را رشد و پرورش مي‌دهد و در جهت كمال انساني گام برمي‌دارد. آزادي يكي از مواهب الهي براي انسان، و داراي ابعاد وسيع فردي و اجتماعي است. در اين تحقيق برآنيم تا ابعاد مختلف اين مسئله را واكاويم. در دهه‌هاي اخير، يكي از باورهاي نسبتاً شايع در ميان اقشار تحصيل ‌كرده در جوامع اسلامي، فراگيري اين ايده است كه دستيابي به اصل آزادي، مستلزم تجديد نظر در احكام اجتماعي فقه و ناديده گرفتن برخي دستورالعمل‌ها و بايدها و نبايدهاي شرعي در عرصه اجتماع است! زيرا به باور كساني كه به اطلاعات سطحي از احكام اجتماعي و سياسي اسلام بسنده كرده‌اند، تا دستيابي به كمال و منتهاي موهبت آزادي گردد. بر اساس چنين تلّقي‌اي، اين باور شكل مي‌گيرد كه دست يافتن به حق آزادي، در صورتي در جوامع اسلامي عينيت مي‌يابد كه همه موانع فرا روي آن، از جمله احكام فقهي مانند امر ‌به ‌معروف و نهي از منكر كه به نحوي داراي سرشت دخالت در سرنوشت و رفتار ديگران است، تعطيل يا تحديد و يا باز تفسير شود. نتيجه نهايي اينكه امر به معروف و نهي از منكر نه تنها با آزادي افراد در تعارض نيست، بلكه در راستاي تأمين آزادي آنان است.