پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

يكي از معيارهاي مهم كه در تفسير قرآن مورد توجه است كاركرد قرآني آيات محكم و متشابه به جهت تبيين و روشنگري فهم صحيح آيات قرآن و رفع ابهام ظاهر آيات به روش قرآن به قرآن است. در اين پژوهش به روش كتابخانه اي و با جستجو در قرآن كريم و منابع معتبر به بيان كاركردهاي قرآني آيات محكم و متشابه پرداخته است. يافته‌هاي تحقيق نشان مي‌دهد كه آيات محكم و متشابه در قرآن داراي كاركردهاي متفاوت و بي‌بديلي در فهم آيات قرآن كريم در تمام اعصار و افهام بشر هستند و با توجه به اينكه قرآن خودش را «تبياناً لكل شيء» معرفي كرده انتظار مي‌رود كه هر چيزي را تبيين كند. شناخت كاركرد آيات محكم و متشابه در فهم و تفسير قرآن كريم نقش مستقيم و غير‌قابل انكاري دارد كه اگر به آن توجه نشود ممكن است در فهميدن و عمل كردن به قرآن باعث گمراهي شود. عدم شناخت كاركرد آيات متشابه مانع حجيت تمام آيات قرآن مي‌شود و همين عدم شناخت باعث انحراف و توقف در تفسير آيات مي‌شود؛ بنابراين براي كسب آگاهي ممكن به مفاهيم و مراد قرآن ضرورت ايجاب مي‌كند به بررسي كاركرد آيات محكم و متشابه پرداخته شود. بررسي‌هاي انجام شده در اين پژوهش نشان داد كه برخي از مهم‌ترين كاركردهاي آيات محكم در فهم قرآن عبارتند از: ظهور معناي متشابه، تبيين آيات متشابه، تأويل متشابهات، جلوگيري از تفسير به رأي، ليبراليزم، تكثرگرايي، جبرگرايي و .... از كاركرد آيات متشابه نيز چنين حاصل شد، كه اين آيات نيز كاركردهاي گوناگوني در فهم قرآن بدنبال دارند از جمله: قابليت تطبيق بر ازمنه، وسعت معنايي، مصداق يابي متكثر، اثبات عجز و ناتواني، وسيله امتحان، برانگيختن عقول و ...