پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

از جمله مسائل بحث برانگير ميان فريقين، رويت خداوند متعال، به ويژه در روز قيامت مي‌باشد؛ نزاع ديرينه اي كه برآيند تحليل هاي مختلف آنان در تبيين آيات رويت الهي به طور خاص آيه «لاتُدْرِكُهُ الْأَبْصارُ وَ هُوَ يُدْرِكُ الْأَبْصارَ»مي باشد. اهميت بررسي اين موضوع نيز، در كشف و ارزيابي اين تحليل هاست. در اين ميان هر كدام براساس رويكردهاي مختلف ادبي، روايي، كلامي و عرفاني به تفسير آيه مذكور پرداخته اند؛ مفسران شيعه و معتزله از امتناع رويت سخن مي گويند و بر اساس رويكرد كلامي خويش، ظواهر آيات را تاويل مي كنند. اشاعره و اهل حديث نيز بر امكان رويت حق تعالي، آن را محصول ظواهر آيات، نصوص متواتر و عقيده سلف مي انگارند. بر همين اساس، تحليل هاي مختلفي در ميان فِرق، رخ مي نمايد. تبيين تحليل هاي مذكور پرده از زواياي پنهان مساله بر مي دارد. اين پژوهش سعي نموده تا صحت و سقم ادعاي هريك، محك خورده و بالاخره ميزان كارآمدي و نقد هر كدام از دو طرف، نسبت به تحليل طرف مقابل آشكار گردد. آنچه باعث تعجب مي گردد اين است كه آيه«لاتُدْرِكُهُ الْأَبْصارُ وَ هُوَ يُدْرِكُ الْأَبْصارَ» مبناي استدلال هريك از قائلين بر عدم جواز رؤيت و در مقابل، قائلين بر جواز رؤيت، مي باشد. اين گونه اختلاف و تناقض از جمله عجايب تفسيري است كه سبب شده تا به عنوان موضوع پژوهش قرار دهم. امّا با تمام صراحتي كه اين آيه در اداي مقصود دارد، برخي از مفسران اهل سنت اين آيه را دليل بر جواز رؤيت خداوند، پنداشته اند. به هر حال بايد پذيرفت كه در طول تاريخ شاهد خطاهاي مكرر مفسران در فهم و تفسير قرآن بوده و هستيم به همين منظور نگارنده در گردآوري اطلاعات از روش كتابخانه اي و در پردازش اطلاعات، از روش توصيفي و تحليلي استفاده كرده و تحليل هاي هريك از فريقين را تبيين نموده و آنها را در چندين دسته احصاء و در پايان به نكات افتراق و اشتراك هر يك از فريقين، جهت ارزيابي ادله هريك، دست يافته است.