پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

آگاهي نسبت به فرجام و عاقبت انسانها پس از مرگ يكي از دغدغه هاي بشر است كه همواره مورد سوال بوده و از منظر علوم مختلفي مورد تحقيق قرار گرفته است. طبق نصوص ديني، انسانها بر حسب اعتقادات و اعمالشان به گروههاي متفاوتي تقسيم ميشوند؛ برخي مؤمن و برخي كافر و گروهي ديگر كه شامل كودكان، ديوانگان و ضعيفان فكري هستند كه در يك كلمه از اين گروه به غير مكلفان تعبيرمي شود. حال با توجه به اختيار و تكليف و اتمام حجت از سوي خداوند، فرجام دو دستهي اول روشن است، در اين ميان بحث فرجام افراد غير مكلف-اعم از اطفال،مجانين و مستضعفين-مبهم است،چراكه ايشان مكلف نبوده اند تا مستحق جزا باشند.؛ در اسلام اين بحث از منظر تفسير ، حديث ،علم كلام و... مورد بررسي قرار گرفته است. مهمترين منبع پاسخگويي به مسائل پس از مرگ، ادله نقلي است كه متكلمين اسلامي نيز ناگزير از رجوع به اين منبع براي رفع ابهامات عالم پس از مرگ هستند. تفحص در اقوال متكلمين اسلامي نشان مي دهد، علتي براي سعادت و شقاوت افراد غير مكلف پس از مرگ وجود ندارد، چون اين افراد داراي نفوس ناقصه هستندو بر اساس قاعده حسن و قبح عقلي،عقاب و عذاب ايشان جايز نيست. متكلمين بر اساس نظريه تكامل برزخي قائلند، برخي از اين نفوس، همچون اطفال مومنين در برزخ تكامل مي يابند و برخي همچون مستضعفين وارد اعراف شده و مورد شفاعت واقع مي شوند.